13/17. O (Allah), gökten (buluttan) su indirdi de vâdiler, kendi (suları) miktarınca sel olup aktı. Bu sel, üste çıkan köpüğü yüklenip götürdü. (Takılık) süs veya eşya yapmak için ateş yakarak erittikleri şeylerde (altın, gümüş demir gibi madenlerde) de onun (sudaki) gibi köpük (posa) olur. İşte Allah, hak ile bâtıla böyle misal verir. (Burada) köpük (bâtılı, hevâ ve hevesi, şeytânî arzuları temsil etmektedir), sönüp gider (kimseye faydası olmaz). İnsanlara faydalı olan (su) ise, yeryüzünde kalır (ondan her canlı istifade eder). İşte Allah, (düşünüp ibret almanız için) böyle misaller veriyor.

(Cumhûr demiştir ki: Bu bir temsildir. Allah bunu Kur'ân ve kalpler ile hak ve bâtıl için örnek olarak vermiştir. Burada su, Kur'ân'dır. Kalplere/gönüllere hayat vermek için inmiştir. Âyette geçen, vâdiler, gönüller; miktarınca da, “gönülün genişliği ve darlığı” anlamındadır.

Altın ve gümüşten yapılan süs, takı ve değerli eşyalar, “temiz ve güzel ahlâk” için; demir, bakır ve kurşun gibi şeylerden yapılanlar ise, “ihlâs ve samimiyetle yapılan ve kişiyi kurtuluşa hazırlayan ameller” için örnek gösterilmiştir. Çünkü iyi ve salih ameller, sevabı çağırır, azâbı ise, uzaklaştırır.

Köpük denilen şey de “riya ve gösteriş” demektir; bir sakatlıktır; yorgunluk, atâlet ve tembelliktir “Medârik”.)

 

Meâl-i Şerîf (Ehl-i Sünnet Alimleri: Beydâvî, Celâleyn, Nesefî, Semerkandî...)

 

17 ﴿