80. ABESE SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 42 âyettir. Sûre ismini ilk âyette geçen “abese” kelimesinden almıştır.

Sûrede başlıca itikat, peygamberlik, yüce Allah’ın kudreti ve Kıyâmet hâlleri gibi konular anlatılmaktadır.

Peygamber aleyhissalâtü ve’s-selâm, Kureyş kavminin ileri gelenlerinin Müslüman olmalarını çok arzu ediyordu. Onlar Müslüman olunca, diğerlerinin de kolayca Müslüman olacaklarını ümit ediyordu. Bir gün Kureyş’in ileri gelenlerini İslâm’a davet ettiği bir sırada, âma bulunan (görme özürlü) Abdullah ibn Ümm-i Mektûm, Hazret-i Peygamber’in huzuruna gelmişti. İbn Ümm-i Mektûm, oradaki konuşmaları duyduğu hâlde araya girerek: “Ya Resûlallah, Allah'ın sana öğrettiği şeyleri bana da öğret.” diye sormuş ve bunu birkaç kere tekrarlamıştı. Hazret-i Peygamber, Abdullah’ın sözünü kesmemesinin ve üzerinde bulunduğu konuya devam etmesinin daha faydalı olacağını ictihad ederek yüzünü çevirmiş ve ona iltifat etmemişti.

(Bir konuda vahiy gelmemişse, Peygamberler de “aleyhimüsselâm” ictihad ederler. Eğer ictihatlarında yanılırlarsa, Hak teâlâ tarafından düzeltilirler. Çünkü peygamberlerin hata üzerinde kalmaları, asla câiz değildir.)

İşte bu sûrenin ilk âyetleri, bu hâdise üzerine nâzil olmuştur. Bk. Beydâvî, Kurtubî ve Râzî.

Rahmân (ve) rahîm (olan) Allah’ın ismiyle.

80/1. (Peygamber aleyhisselâm, İbn Ümm-i Mektûm’un sözünü kesmesini hoş karşılamadığı için) yüzünü ekşitti ve döndü.