111

 Cennete Yahûdî ve Hıristiyanlardan başkası asla girmez, dediler. Bu onların kuruntularıdır. De ki: Eğer doğru kimseler iseniz kanıtınızı getirin.

"Ve Kâlû” vedde'ye ma’tûftur, cemi zamiri Yahûdî ve Hıristiyanlardan oluşan ehl-i kitab'a gider.

"Cennete Yahûdî ve Hıristiyanlardan başkası asla girmez, dediler". Bu da her iki fırkanın sözlerini birbirine katmaktır, tıpkı:

"Yahûdî veyahut Hıristiyan olunuz” (Bakara: 135) âyeti gibi. Bu da dinleyicinin anlayışına güvenilerek yapılmıştır. Hûd haid'in cem'i'dir, tıpkı aiz ve ûz gibi. Aiz tevbe eden, ûz da yeni doğurmuş at ve deve hayvanlarıdır. (Bu onların kuruntularıdır). Yukarıda zikredilen evhamlarına işarettir, o da mü'minlere Rablerinden bir hayır inmemesi, onları dinlerinden döndürmeleri ve cennete kendilerinden başkasının girmemesidir.

Ya da muzâfm hazfi ile bu Âyettekine işarettir, Meselâ emsalü tilkel ümniyyeti emanihim (onların kuruntuları da bu kuruntular gibidir). Cümle itiraziyedir. Ümniyye üf'ule vezninde temenniden gelir, udhuke (gülecek şey) ve ucube (şaşılacak şey) gibi.

"De ki: kanıtınızı getirin” cennete girmenin size hâs olduğuna dâir.

"Eğer doğru kimseler iseniz” iddianızda. Çünkü delilsiz hiçbir söz kabul edilmez.