231

Kadınları boşarsınız da iddetlerini bitirirlerse, onları ya iyilikle tutun yahut da iyilikle salıverin. Onlara zarar vermek ve onları çiğnemek için onları tutmayın. Kim bunu yaparsa kendine yazık etmiş olur. Allah'ın âyetlerini eğlenceye almayın. Allah'ın size olan nimetini ve size onunla öğüt vermek için indirdiği kitabı ve hikmeti hatırlayın. Allah'tan korkun. Bilin ki, Allah her şeyi pekiyi bilmektedir.

 (Kadınları boşarsınız da onlar da iddetlerini bitirirlerse) yani iddetlerinin sonuna ulaşırlarsa, demektir. Ecel müddet ve onun sonu için denilir. İnsanın ömrüne ve onunla son bulduğu ölüme de denilir. Şâir şöyle demiştir:

Her canlı ömür süresini tamamlayacak

Ve eceli sona erdiği zaman helâk olacaktır.

Buluğ bir şeye ulaşmaktır, mecazen bir şeye yaklaşmaya da denir. Âyetten murat edilen de odur. O zaman "onları iyilikle tutun yahut iyilikle salıverin” hükmünün ona bağlanması sahih olur. Çünkü süre bittikten sonra tutmak yoktur.

Mana da şöyledir: onlara zarar vermeden dönün yahut iddetleri bittiği zaman uzatmadan onları salıverin. Bu da bazı suretleri değişik olduğu ve ona önem verildiği için hükmün tekrarı tarzındadır. (Onlara zarar vermek için tutmayın). Onlara zarar vermek için dönmeyin. O zaman boşayan kimse, iddet bekleyen kadım sonuna yaklaşacak şekilde bırakırdı, sonra da iddeti uzasın diye ona dönerdi. İşte bundan şiddetle men edildiler. Dıraren de mef’ûlünleh yahut hâl olarak mensûb olmuştur, zarar vererek böyle yapmayın, demektir.

"Lita'tedu” iddeti uzatmak yahut fidye vermeye zorlamakla onlara zulmetmek için.

"Kim bunu yaparsa kendine yazık etmiş olur” nefsini azaba maruz bırakmakla.

"Allah'ın âyetlerini eğlenceye almayın” onlardan yüz çevirmek yahut onlara ilgisiz kalmakla. Bir şeye ciddiyet göstermeyene "innema ente haziün” sözünden alınmıştır. Sanki alaya almayı men etmiş, zıddmı yapmayı murat etmiş gibidir.

Şöyle de denilmiştir: Adam evlenir ve köle azat ederdi, sonra da: Ben şaka ettim, derdi. Âyet bunun üzerine indi. Aleyhisselâm Efendimizden şöyle dediği rivâyet edilmiştir: Üç şey vardır ki, ciddisi de ciddidir, şakası da ciddidir: Boşamak, evlenmek ve köle azat etmek.

"Allah'ın size olan nimetini hatırlayın” onlardan biri de hidâyet ve Muhammed sallallahü aleyhi ve sellem'i göndermektir, buna da şükredin ve haklarını yerine getirin.

"Ve size indirdiği kitap ve hikmete” Kur'ân'a ve sünnete demektir. Bu ikisini ayrı zikretmesi, şereflerini göstermek içindir.

"Size onunla öğüt verdiği” size indirdiği şeyle öğüt verdiği.

"Allah'tan korkun ve bilin ki, Allah her şeyi pekiyi bilmektedir". Bu da te'kit ve tehdittir.