284

Göklerde ve yerde ne varsa Allah'a aittir. Eğer içinizdekini açıklar veya gizlerseniz, Allah sizi ondan hesaba çeker. Dilediğini bağışlar, dilediğine de azâp eder. Allah her şeye kâdirdir.

"Göklerde ve yerde ne varsa Allah'a aittir” yaratma ve mülk bakımından "Eğer içinizdekini açıklar veyahut gizlerseniz” yani ondaki kötülüğü ve bağışlama ve azabın meydana gelmesi için ona verilen kararı demektir.

"Allah sizi ondan hesaba çeker” kıyâmet gününde. Bu da Mu'tezile ve Rafiziler gibi hesabı inkâr edenlere reddiyedir. (Dilediğini bağışlar) bağışlamak dilediğini "dilediğine de azâp eder” azâp etmek istediğine. Bu da azabın vâcip olduğunu açıkça reddetmektedir. İbn Âmir, Âsım ve Ya'kûb bu iki fiili cümle başı olarak Merfû' okumuşlardır. Kalanlar da şartın cevabına atfederek meczum okumuşlardır. Kim fe'siz cezmi kabul ederse (yağfir okursa) o ikisini bedel-i ba'z minel kül yahut bedel-i istimal yapmış olur. Şu beyitte olduğu gibi:

Bize ne zaman gelirsen, inersen yurdumuzda görürsün,

Bol miktarda odun ve göklere çıkan ateş (görürsün).

(Burada teknem te'tina'dan bedeldir).

Ra'yı lâm'a idgam etmek (feyağfüllimen) irap hatasıdır, çünkü ra ancak kendi cinsine idgam edilir.

"Allah her şeye kâdirdir” ölüleri diriltmeye ve hesaba çekmeye gücü yeter.