36

Onu doğurunca,

"Rabbim, onu dişi olarak doğurdum!” dedi. Halbuki Allah onun ne doğurduğunu pekiyi biliyordu. Erkek kız gibi değildir. Gerçek ben onun adını Meryem koydum. Onu ve soyunu Allah'ın rahmetinden kovulmuş şeytandan sana ısmarladım (dedi).

"Felemma vadaatha kalet rabbi inni vada'tuha ünsa” zamir karnmdakine râcidir, müennes olması dişi olmasından dolayıdır. Ünsa'nın ondan hâl olarak mensûb olması müennesliğinin bundan bilinmesindendir. Çünkü hâl ile zilhal bizzat birdir.

Ya da nefs ve habele gibi müennes te'vili iledir. Bunu demesi de üzüntüsünü Rabbine şikayet etmesindendir, çünkü o erkek çocuk bekliyordu. Bunun içindir ki, onu mescide bağışlamayı adak etmişti. (Halbuki Allah onun ne doğurduğunu pekiyi biliyordu). Bu da Allahü teâlâ'dan yeni söz başıdır. Doğan çocuğun konumuna önem vermek ve annesinin de bunu bilmediğine işâret için böyle demiştir.

İbn Âmir, Ebû Bekir de Âsım rivâyetinde ve Ya'kûb vada'tü okumuşlardır ki, bu da onun sözünden ve kendini teselli etmek için olur. Yani belki de bunda Allah'ın bir sırrı vardır ya da dişi daha hayırlıdır demek istiyor. Allahü teâlâ'dan ona hitap olarak: Vada'ti de okunmuştur. (Erkek kız gibi değildir). Bu da Allah pekiyi bilir sözünün açıklamasıdır yani onun istediği erkek ona bağışlanan kız gibi değildir. İkisindeki lâm da ahd içindir. Kadının sözünden olması da câizdir ki, o zaman mana, adak ettiğim şeyde erkekle dişi bir değildir, lâm da cins için olur.

"Ben ona Meryem adım verdim” bu da yukarıdaki sözüne atıftır, aralarındaki de itiraz cümlesidir. Bunu Rabbine anlatması da ona yaklaşmak ve onu korumasını ve ıslah etmesini istemek içindir ki, adına yaraşan biri olsun. Çünkü Meryem kelimesi onların dilinde ibâdet eden kadın demektir. Bunda ismin, müsemmanın ve tesmiyenin değişik şeyler olduğuna delil vardır.

"Onu sana ısmarlarım” hıfzına emanet ediyorum "zürriyetini de, kovulmuş şeytandan” recm'in aslı taş atmaktır. Peygamber sallallahü aleyhi ve sellem'den şöyle dediği rivâyet edilmiştir: Ne zaman bir çocuk doğarsa mutlaka ona şeytan dokunur, o da dokunmasından seslenir, ancak Meryem ile oğlu bundan hariçtir. Bunun manası şudur: Şeytan her doğan çocuğu kandırmak ister, çocuk da bundan etkilenir, ancak Meryem ile oğlu bundan müstesnadır. Çünkü Allahü teâlâ onları bu sığınmanın bereketiyle korumuştur.