64

De ki:

"Ey kitap ehli, bizimle sizin aranızda eşit olan bir kelimeye gelin: Allah'tan başkasma tapmayalım, ona hiçbir şeyi ortak koşmayalım. Kimimiz kimimizi Allah'tan başka ilâhlar edinmesin. Eğer yüz çevirirlerse,

"şâhit olun ki, muhakkak bizler Müslümanlarız” deyin.

"De ki: Ey ehl-i kitap” iki ehl-i kitabın hepsini murat ediyor. Bundan Necran heyetini murat ettiği yahut Medîne Yahûdîlerini murat ettiği de söylenmiştir.

"Bizimle sizin aranızda eşit olan bir kelimeye gelin” peygamberlerin ve kitapların ihtilâf etmediği bir kelimeye, tefsiri de arkadan gelen şudur:

"Allah'tan başkasma ibâdet etmeyelim” yani onu ibâdetle birleyelim ve ona ihlâs gösterelim,

"ona hiçbir şeyi ortak koşmayalım". Başkasını ona ibâdeti hak etmede ortak yapmayalım ve ibâdete lâyık görmeyelim.

"Kimimiz kimimizi Allah'tan başka ilâhlar edinmesin". Üzeyr Allah'ın oğludur, Mesih de Allah'ın oğludur, demeyelim. Hahamlara helâl ve haram diye uydurdukları şeylerde itâat etmeyelim. Çünkü onların da hepsi bizim gibi beşerdir.

Rivâyete göre "hahamlarını ve rahiplerini Allah'tan başka ilâhlar edindiler” âyeti indiği zaman Adiy bin Hatim: Ya Resûlallah, biz onlara ibâdet etmiyorduk, dedi. O da: Onlar size helâl ve haram ediyorlardı da siz de sözlerini tutmuyor muydunuz, dedi? O da: Evet, deyince, kendisi de, işte ibâdet odur, dedi.

"Eğer yüz çevirirlerse” tevhidten "şâhit olun ki, muhakkak bizler Müslümanlarız, deyin". Yani siz delille mağlup oldunuz; sizin değil bizim Müslüman olduğumuzu itiraf edin yahut kitapların konuştuğu ve peygamberlerin mutabık kaldığı üzere sizlerin kâfir olduğunuzu itiraf edin, demektir.

Dikkat: Bu kıssada riayet ettiği irşattaki mübalağaya bak. Delilleri sunmadaki güzellik açıkça görülmektedir. Önce Îsa aleyhisselâm'ın hâllerini ve İlâhlığa zıt geçirdiği dönemleri gözler önüne serdi, sonra da düğümlerini çözecek ve şüphelerini izale edecek şeyleri zikretti. Sonra da bunlardan yüz çevirip de az da olsa itâat edince, onları yeniden irşat etti ve daha kolay yola gitti ve onları Îsa'nın, İncil'in, diğer peygamberlerin ve kitapların mutabık kaldığı şeylere davet etmekle onları susturdu. Sonra bu da fayda vermeyip de âyet ve uyarıların kâr etmediğini görünce, onlardan yüzünü döndü ve: Şâhit olun bizler Müslümanlarız, deyin, dedi.