103

Toptan Allah'ın ipine sarılın; ayrılığa düşmeyin. Allah'ın, üzerinizdeki nimetini hatırlayın; hani siz düşmanlar idiniz de Allah kalplerinizi uzlaştırmıştı. Nimeti sayesinde kardeşler oldunuz. Ateş çukurunun kenarında idiniz de sizi ondan kurtarmıştı. Allah âyetlerini böyle açıklar ki, doğru yolu bulasınız.

"Allah'ın ipine sarılın” İslâm dinine yahut onun kitabına demektir. Çünkü Efendimiz aleyhisselâm:

"Kur'ân Allah'ın sağlam ipidir,” buyurmuştur. Ona istiare yolu ile ip demesi ona sarılanın kurtulmasından dolayıdır. Nitekim ipe sarılmak da helake yuvarlanmaktan kurtuluşa sebeptir. Ona güvenme ve sarılma da mecazın terşihi (müşebbeh bihe uygun bir şeyin zikri) olmuştur.

"Toptan” onun üzerinde toplanmış olarak.

"Ayrılmayın” ehl-i kitap gibi ihtilâf ederek haktan ayrılmayın ya da cahiliyedekiler gibi ayrılıp da birbirinizle harp etmeyin yahut ayrılık getirecek ve ülfeti yok edecek şeyleri hatırlatmayın.

"Allah'ın, üzerinizdeki nimetini hatırlayın” o nimetlerden biri de birliğe götürecek ve kini izale edecek hidâyet ve İslâm'a muvaffakiyettir.

"Hani siz düşmanlar idiniz” cahiliye döneminde birbirleriyle savaşan düşmanlar idiniz de "kalplerinizi uzlaştırdı” İslâm sayesinde.

"Nimeti sayesinde kardeşler oldunuz” din kardeşliği üzerinde birleşen ve sevişen kimseler oldunuz.

Şöyle de denilmiştir: Evs ile Hazrec ana baba bir kardeş idiler; evlatları arasında düşmanlık çıktı, savaş yüz yirmi yıl sürdü. Sonunda Allah onu İslâm ile söndürdü ve Resûlü sallallahü aleyhi ve sellem ile aralarını buldu.

"Ateş çukurunun kenarında idiniz” İnkârınızdan dolayı cehennem ateşine düşmeye yaklaşmıştınız, çünkü eğer o hâlde ölüm size gelse idi ateşe düşerdiniz. (Sizi ondan kurtarmıştı) İslâm ile Minha zamiri çukura yahut ateşe yahut da şefa'ya (kenar'a) râcidir. Müennesliği de muzâfunileyh'ten dolayıdır.

Ya da şefe (dudak) manasınadır, çünkü şefel bi'r kuyunun kıyışıdır, canip ve canibe gibi. Aslı şefevün idi, müzekkerde vâv hazfedildiği için müenneste de hazf edildi.

"Böylece” bu açıklama gibi "Allah âyetlerini açıklıyor” delillerini açıklıyor,

"ki, doğru yolu bulasınız” doğru yolda sebat etmeniz ve bunu artırmanız irâdesiyle böyle yapıyor.