4 / NİSA SÛRESİ

Medîne'de inmiştir. 176 âyettir.

1

 Ey insanlar, sizi bir nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan, bu ikisinden de birçok erkekler ve kadınlar üreten rabbinizden korkun. Onunla birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah'tan ve akrabalık (bağlarını koparmak)tan korkun. Şüphesiz Allah, üzerinizde tam bir gözeticidir.

"Ey insanlar” bütün âdemoğullarmı içine alan bir hitaptır, (sizi bir tek nefisten yaratan Rabbinizden korkun) o da Âdem'dir, (ve ondan da eşini yaratan) bu da halekaküm üzerine atıftır yani sizi bir tek şahıstan yarattı ve ondan da anneniz Havva'yı eğe kemiklerinden birinden yarattı demektir.

Ya da mahzûfa atıftır, takdiri: Min nefsin vahidetin halekaha ve haleka minha zevceha demektir. Bu da bir tek nefisten yaratılmalarını tespittir. (Bu ikisinden de birçok erkekler ve kadınlar üretti). Bu da ikisinden nasıl üretildiklerini açıklamaktadır,

Mana da şöyledir: O nefisten ve ondan yaratılan eşten de birçok oğullar ve kızlar yarattı. Erkekleri çoklukla nitelemekle kadınları nitelemeye gerek duymadı, çünkü hikmet kadınların daha çok olmalarım gerekli kılar (doğal olarak onlar çoktur). Müzekker şeklinde kesiren demesi cemi itibarı iledir. Takva emrini bu kıssaya bağlaması, onda korkulması gereken ezici kudretin ve verenin itâat edilmesini gerekli kılan büyük nimetin daha çok görülmesindendir.

Ya da bundan maksadın arkadan gelen âyetlerin gösterdiği gibi ev halkı ve hemcinsleriyle ilgili şeylerde takvaya dikkat edilmesi için hazırlık olmasındandır. Hâlikun ve bâssün şeklinde de okunmuştur ki, mübteda hazfedilmiş olur, çünkü takdiri: Ve hüve hâlikun ve bâssün demektir.

(Onunla dilekte bulunduğunuz Allah'tan korkun) yani birbirinizden isterken demektir, Meselâ: Senden Allah için istiyorum, der. Aslı tetesaelune'dir, ikinci te sin'e idgam edilmiştir. Âsım, Hamze ve Kisâî te'yi atarak okumuşlardır. (Akrabalıktan) bu da câr ve mecrûrun mahalline atfen mensûbtur, Meselâ merertü bizeydin ve amren gibi.

Ya da Allah lâfzına ma’tûftur ki, ittekullahe velerhame (Allah'tan korkun, sıla-i rahimden de korkun, onu koparmaym) demektir. Hamze bihi mecrûr zamirine atfen cer ile okumuştur ki, zayıftır, çünkü o, kelimenin bir parçası gibidir. Mahzûf mübtedanın haberi olarak Merfû' da okunmuştur ki, takdiri: Velerhamu Kezâlike olur yani korkulanlardan ve onunla istenenlerden biri de akrabalıktır demektir. Allahü teâlâ buna dikkat çekmiştir, çünkü erhamı kendi ismine bitiştirmiştir. Bundan maksat da onun kendi yanında önemli bir yeri olduğunu vurgulamaktır. Efendimiz aleyhis-salâtü ves-selâm şöyle buyurmuştur: Akrabalık Arş'e asılıdır: Bilin ki, benimle temas kurana Allah da temas kurar, beni koparanı Allah da koparır, der.

"Şüphesiz Allah, üzerinizde tam bir gözeticidir” muhafız ve haberdardır.