29

 Ey îman edenler, mallarınızı aranızda haksız sebeplerle yemeyin; ancak rızaya dayalı bir ticaret olması hariç. Kendilerinizi öldürmeyin. Çünkü Allah size çok merhametlidir.

"Ey îman edenler, mallarınızı aranızda haksız sebeplerle yemeyin” şerîatın mubah saymadığı şeylerle, Meselâ gasp ve kumar gibi.

"Ancak rızaya dayalı bir ticaret olması hariç” istisna-i munkatıdır yani karşılıklı rızaya dayalı ve men edilmemiş ticaret olması hariç demektir ya da ticaret olmasını hedefleyin demektir.

"An teradın” "ticaren"in sıfatıdır yani akit yapanların rızasından doğan bir ticaret olması demektir. Başkasının malım almanın birçok yollarından özellikle ticaretin seçilmesi, çok olup fazilet sahiplerinin davranışına uygun olmasındandır. Ticaretten mutlak intikali kastetmek de câizdir.

Şöyle de denilmiştir: Yasaktan maksat malı Allah'ın râzı olmadığı şeylere sarf etmek, ticaretten maksat da râzı olduğu şeye sarf etmektir. Kûfeliler kâne'yi nakıs kabul ederek nasb ile "ticareten” okumuşlar, ismini de gizlemişlerdir yani illâ en tekunet ticarü ya da cihetüt ticareti ticareten demek istemişlerdir.

"Kendilerinizi öldürmeyin” üzüntü ile kendinizi öldürmeyin, Hint Câhillerinin yaptığı gibi ya da kendinizi tehlikeye atarak. Bunu da şu rivâyet teyit eder ki, Amr bin As bunu teyemmümde soğuk korkusuyla te'vil etmişti, Efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem de ona bir şey dememişti, ya da nefsi öldürmeye götüren günah işlemekle ya da onu hor edip helake götüren şeyi işlemekle. Çünkü o nefsi gerçekten öldürmektir. Nefislerden din mensupları murat edilmiştir denilmiştir, çünkü mü'minler bir tek nefis gibidirler. Canı korumakla onun yarısı gibi olan malı korumayı birlikte tavsiye etmesi, malm hayatta kalmaya ve nefsin kemaline sebep olup faziletin onunla kazamlmasındandır. Bunu da onlara şefkat ve rahmetinden yapmıştır, nitekim ona:

"Çünkü Allah size çok merhametlidir” kavli ile işâret etmiştir. Yani emir ve yasaklarını size karşı aşırı merhametinden dolayı koydu demektir. Manası da şöyledir: Ey ümmet-i Muhammed, o size karşı çok merhametlidir. Çünkü İsrâîl oğullarına nefislerini öldürmelerini emrettiği hâlde sizi bundan men etmiştir.