53

Ben kendimi temize çıkarmıyorum. Şüphesiz nefis daima kötülüğü emreder, ancak Rabbinin merhamet ettiği hariç. Şüphesiz Rabbim çok bağışlayıcı, çok merhametlidir.

"Ben kendimi temize çıkarmıyorum” buyurmuştur. Yani onu tenzih etmiyorum, demektir. Şuna da dikkat çekilmiştir ki, o nefsini tezkiye etmek ve kendini beğenmek istememiş; bilâkis Allah'ın ona verdiği masumiyet ve muvaffakiyet sıfatlarını açıklamak istemiştir. İbn Abbâs şöyle buyurmuştur: Bilsin ki, ben ona hainlik etmedim, deyince Cebrâîl: Aklından da mı geçmedi, dedi? O da:

"Şüphesiz nefis kötülüğü emredicidir” dedi. Çünkü onun tabiatı şehvetlere meyillidir, hep onları düşünür. Bütün güç ve kuvvetlerini her zaman onların namına kullanır.

"Ancak Rabbimin merhamet ettiği hariç” ancak Rabbimin merhamet ettiği vakit hariç yahut Rabbimin merhamet edip de bunlardan koruduğu nefisler hariç.

Şöyle de denilmiştir: İstisna munkatıdır yani lakin Rabbimin rahmeti hariçtir, o da kötülüğü çevirir.

Şöyle de denilmiştir: Âyet Raü'in sözünü hikâye etmektedir, istisna edilen de Yûsuf'un nefsi ve kötülükten vazgeçmesidir. İbn Kesîr ile Nâfi' hemzeyi vâv'a kalb, sonra da idgam ederek "bissuvvi” okumuşlardır.

"Şüphesiz Rabbim çok bağışlayıcı, çok merhametlidir” nefislerin kuruntularını bağışlar ve dilediğine masumiyetle merhamet eder ya da suçunu itiraf edeni bağışlar ve istiğfar ve irtikâp ettiği şeyden merhamet dilediği sürece ona merhamet eder.