47

Kıyametin ilmi yalnız ona döndürülür. Kapçıklarından çıkan meyveler ve bir dişinin gebe kalması hep onun ilmi iledir.

"Ortaklarım nerede?” diye seslendiği günde, onlar da:

"Sana bildirdik, içimizden hiçbir şâhit yok” dediler.

"Kıyametin ilmi yalnız ona döndürülür” yani ondan sorulduğu zaman onu ancak o bilir.

"Kapçıklarından çıkan meyveler” burada geçen ekmam kimm'in çoğuludur. Nâfi', İbn Âmir ve Hafs cemi kalıbı ile semeratin okumuşlardır, çünkü çeşitleri farklıdır. Zamirin cem'i ile ekmamihinne de okunmuştur. Birinci mâ nâfiyedir, istiğrak (hepsi belirtmek) için zâit kılınmıştır. Essaate lâfzına atfen mevsûle olması da muhtemeldir, birinci min de beyaniyedir, ama (ve bir dişinin gebe kalması) kavlindeki öyle değildir (nâfiyedir). (Hep onun ilmi iledir) onun taallukuna göre gerçekleşir.

"Ortaklarım nerede diye seslendiği günde” yani sizin iddianıza göre "onlar da: Sana bildirdik, içimizden hiçbir şâhit yoktur, dediler” ortaklığa şahitlik edecek biri. Çünkü onlardan ilişiğimizi kestik; zira durumu gözlerimizle gördük. O zaman bu soru sırf azarlama için olur ya da onları gören biri yoktur, çünkü bizden kayboldular, demektir. Bunun ortakların (putların) sözü olduğu da söylenmiştir yani bizden onların haklı olduğuna dâir şahitlik edecek biri yoktur demektir.