2

 O ki, hanginiz amelce daha güzeldir, diye denemek için ölümü ve hayatı yarattı. O mutlak gâlib, çok bağışlayandır.

"O ki, ölümü ve hayatı yarattı” onları takdir etti yahut hayatı icat etti ve onu kaderine göre ortadan kaldırdı. Ölümü öne alması "sizler ölüler idiniz de size hayat verdi” (Bakara: 28) kavlinden dolayıdır. Bir de ölüm daha güzel amel etmek için çok etküidir.

"Sizi denemek için” ey mükellefler, teklifle sizi denemek isteyen gibi size muamele etmek için "hanginiz amelce daha güzeldir diye” hanginizin ameli daha doğru ve ihlâslı diye. Merfû' hadiste şöyle gelmiştir: Aküca (amelce) en güzeliniz, Allah’ın haramlarından en çok kaçınanınız ve taatına en çok koşânınızı bilmek için.

"Eyyüküm ahsenü amelen” cümlesi ilim manasını içeren belva (liyeblüveküm) fiilinin ikinci mef'ûlu yerine düşmüştür. Bu, (alime) fiilinin taliki (amelden düşmesi) babından değildir, çünkü eyyüküm ahsenü amelen cümlesinin haber düşmesi buna imkân tanımaz, öyleyse fiil ondan talik edilmiş (amelden düşürülmüş) değildir, amma cümle iki mehil yerine geçse idi öyle olmazdı (talik edilmiş olurdu). "O mutlak gâlibtir” öyle gâliptir ki, kötü amel eden onu aciz duruma düşüremez,

"çok bağışlayıcıdır” onlardan tevbe edenleri.