131

"O zaman Rabb'i ona:

- Teslim ol!" buyurduğunda,

- Ben âlemlerin Rabbine teslim oldum" demişti."

"O zaman", "Velekadistafaynahü fı'd-dünya / Andolsun ki Biz onu dünyada seçkin kıldık" cümlesinin zarfıdır. Çünkü Allah'ın dünyada İbrâhîm'i seçkin kılması, ancak ona peygamberlık ve âhiret hayrı ile ilgili vasıfları bahşetmesiyle olmuştur yahut bu âyet, anılan cümlenin sebebi olup başında "hatırla" emri gizlidir. Bu takdirde şöyle demek olur:

"O vakti hatırla ki, seçkin, salih, imamet ve önderliğe layık şahsın kim olduğu; o mertebelere, ancak iz'an ve itaatle ve Ademlerin Rabbine teslim oldum' derken de niyeti hâlis tutmakla erişilebileceği anlaşılsın."

"Teslim ol!" emri konusunda değişik görüşler serdedilmiştir:

1 - "Teslim ol!" gerçek mânâda bir emir olmayıp fakat insanlar için bir temsildir. Daha açık bir ifadeyle: "İbrâhîm Sââl, seyrettiği yıldız, Ay ve Güneş'ten tevhid delillerinin çıkarılabileceğini, bu delillerin, insanları engin bir irfana erıştirebileceğıni ve bu irfanın da Cenâb-ı Allah'a tam teslimiyet sağlayacağını kalben düşünüp idrak etti" demektir.

2- "Teslim ol!", Allah'ın (celle celâlühü) emirlerine tam anlayış ve itaat göster; demektir.

3- "Teslim ol!", üzerinde bulunduğun islâm ve ihlas üzere sebat et yahut istikameti bırakma ve bütün işlerini Allah'a (celle celâlühü) havale et; demektir.

Bu görüşlere göre, "Teslim ol!" emri temsil değil gerçek mânâdadır.

Gıyabî üslûba dönüş (Rabbi ona teslim ol, buyurduğunda...), Rabb unvanının kullanılması ve İbrâhîm zamirine izafe edilmesi (onun Rabbi), Allah'ın (celle celâlühü), İbrâhîm hakkında son derece lütufkâr olduğunu ve onun terbiyesine özel bir itina gösterdiğini açıklamak içindir.

İbrâhîm'in verdiği cevapta Rabb kelimesinin "âlemlere" izafe edilmesi (âlemlerin Rabbine teslim oldum), teslimiyetinin kuvvetinin kemalini bildirmek içindir. Zira İbrâhîm, ilâhî emrin gereği olduğu üzere, Cenâb-ı Allah'ın rubûbiyetinin (herseyi idare etmesinin) bir insanın kendi nefsi için değil, fakat bütün âlemler için düşünülmesi gerektiğini kesin olarak anladı ve anlattı.