190

"Size karşı savaşanlarla Allah yolunda siz de savaşın; ancak aşırı gitmeyin. Çünkü Allah aşırı gidenleri sevmez."

A- "Size karşı savaşanlarla Allah yolunda siz de savaşın"

Bu âyetin mânâ ve medlulü hakkında değişik görüşler vardır. Şöyleki:

1- Bu âyet "Allah'ın dinini aziz kılmak (i'zaz-ı din) ve O'nun kelâmını yüceltmek (i'lâ-i kelimetullah) için, size karşı savaşanlarla siz de savaşın." demektir.

2- Bu âyet, Müslümanlara karsı savaş açmış veya açmamış olsun bütün müşriklere karşı topyekün savaş izni ve emri verilmeden önce nazil olmuştur.

3- Bu âyet, "size düşmanlık besleyen ve sizinle savaşmaları beklenen müşriklere karşı siz de savaşın; yaşlıları, çocukları, kendini ibâdete vermiş rahipleri ve kadınları öldürmeyin" demektir.

4- Bu âyet, "bütün kâfirlere karşı savaşın; çünkü onlar, Müslümanlarla savaşmak istiyorlar" demektir.

Ancak şu rivâyet birinci görüşü teyid eder niteliktedir:

Hicretin 6. yılı (M. 628) Zilka'de ayında Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) umre ziyareti amacıyla Ashabı ile Medine'den çıktı. Fakat müşrikler geçit yerlerini tutarak ve Müslümanlar üzerine taş ve ok yağdırarak ilerlemelerine ve Mekke'ye girmelerine engel oldular. Resûlüllah Mekke'ye bîr günlük mesafede Hudeybîye köyüne çekilmek zorunda kaldı. Müşriklerle yapılan çetin müzakereler sonunda Hudeybiye Mûsalahasi imzalandı. Böylece umre gelecek yıla kaldı.

Müslümanlar, Hicretin 7. yılı, bir önceki yıl yapamadıkları umreyi kaza için Mekke'ye geldiklerinde müşriklerin, andlaşmaya bağlı kalmayıp Harem toprağında ve haram ayda kendileri ile savaşmalarından endîşe ettiler ve bu durumdan hoşlanmadılar. İşte bunun üzerine bu âyet nâzıl oldu. Bu âyetin, hacem hükümlerinin beyân edildiği âyetlerle beraber zikredilmesi de bu görüşü destekler.

B- "Ancak aşırı gitmeyin (Velâ ta'tedû). Çünkü Allah, aşırı gidenleri sevmez "

Sebebsiz veya bir saldırı olmadan ansızın savaş başlatmak; arada andlaşma bulunanlara karşı savaş açmak, işkence etmek, bedenin uzuvlarını ezcümle burun, kulak kesmek; kadın ve çocukları öldürmek gibi davranışlarla aşırı gitmeyin. Çünkü Allah (celle celâlühü) aşırı gidenleri asla sevmez; onlar için hayır ve iyilik dilemez.