224

"Yeminlerinizden dolayı Allah'ı; iyilik etmenize, kötülükten sakınmanıza, insanların arasını bulmanıza engel yapmayın. Allah, her şeyi hakkıyla işiten (Semî')dir, her şeyi kemâliyle bilen (A'lîm)dir."

A- "Yeminlerinizden dolayı Allah'ı; iyilik etmenize, kötülükten sakınmanıza, insanların arasını bulmanıza engel yapmayın."

Bir rivâyete göre bu âyet, Abdullah b. Revaha hakkında nazil olmuştur. Şöyle ki, kendisi eniştesi Bişr b. Numan ile konuşmamaya ve kendi, kızkardeşi ile onun arasını bulmamaya yemin etmişti.

Bir rivâyete göre de, bu âyet, Ebû Bekir es-Sıddîk (radıyallahü anh) hakkında nazil olmuştur. Ebû Bekir (radıyallahü anh), ifk (Hazret-i Âişe validemize iftira atmak) hâdisesine karıştığı için Mıstah'a artık mâlî yardımda bulunmamaya yemin ettiği zaman bu âyet nazil oldu.

Yapmamaya yemin ettiğiniz hayırlı işlere Cenab-ı Allah'ı engel kılmayın.

Âyette, hayırlı işlere "cyman — yeminler" denmesi, aralarındaki alâkadan dolayıdır. Nitekim Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem), Abdullah b. Semüre'ye şöyle buyurmuştur:

"- Sen bir yemin içip de sonra onun aksını daha hayırlı görürsen, o zaman hayırlı olanı yap ve yemininin keffareüni ver!"

Âyetin, "iyilik etmenize, kötülükten sakınmanıza ve insanların arasını bulmanıza" kısmı, yasaklanan yeminlerin konusunu açıklar. Hulâsa,  Allah'ı (celle celâlühü) iyiliklerinize, takvanıza ve insanlar arasındaki uyuşmazlıkları ıslaha engel yapmayın; bunları yapmayacağınıza Allah'a (celle celâlühü) yemin, etmeyin, yahut bunları yapmayacağınıza Allah'a (celle celâlühü) yemin etmek suretiyle bu hayırlı işlerin önünü tıkamayın, yahut lüzumsuz yeminlerle Allah'ı (celle celâlühü) yeminlerinize âlet etmeyin. Nitekim:

"Resûlüm.! Alabildiğine yemin eden, aşağılık, devamlı kusur arayıp kınayan, durmadan laf götürüp getiren, iyiliği hep engelleyen, saldırgan, günahkâr, kaba ve hasın, bütün bunlardan sonra bir de soysuzlukla damgalanmış kimselerden hiç birine, mal ve oğulları vardır diye sakın boyun eğme!" (Kalem veya Nûn 68/10, 11, 12, 13, 14) mealindeki âyetler, haklarında nazil oldukları kimseleri en ağır şekilde zemmetmiş ve bunların arasından da çok yemin eden kimse en başa alınmıştır.

Bu mânâya göre, âyetin bundan sonraki kısmı, nehyin illet ve sebebidir. Yani iyilik etmek, fenalıklardan sakınmak ve insanların arasını bulup düzeltmek, istediğinize inandırmak için Allah'ı (celle celâlühü) gereksiz yeminlerle âlet etmeyin. Çünkü çok yemin edenler, Allah'a (celle celâlühü) karşı cür'etkâr davranan ve O'na tazım etmeyenlerdir. Bundan dolayıdır ki onlar insanlar arasında fazilet ve takva sahibi, güvenilir kabul edilmezler. Onlar insanların arasını düzeltmek için vâsıta olmaktan uzaktırlar.

B- "Allah her şeyi hakkıyla işiten (Semî')dir, her şeyi kemâliyle bilen (A'lîm)dır."

Allah (celle celâlühü) sizin yeminlerızı gayet iyi işitmekte ve yeminlerinizdeki niyetlerinizi de gayet iyi bilmektedir. O hâlde siz, mükelle fiye derinizi muhafaza edin!