96

"Şüphesiz, insanlar için kurulan (vaz'olunan) ilk beyt (ev, mâbed), Mekke'de bütün âlemlere hidâyet kaynağı olan o mübarek Kabe'dir ."

Bundan önce, Yahudilerin, bütün yiyeceklerin İbrâhîm'e helâl olduğunu inkâr ettikleri gerçeği üzerinde durulmuştu. Şimdi burada da Yahudilerin, İbrâhîm (aleyhisselâm) dininin diğer bazı ayırıcı vasıflarını inkâr ettikleri dile getıriliyor.

Rivâyete göre Yahudiler, dediler ki:

"- Beytülmakdis, Kabe'den daha büyüktür; çünkü eski Peygamberlerin hicret yurdudur; bir de Beytülmakdis, mukaddes topraklarda bulunmaktadır."

Müslümanlar da dediler ki: "- Hayır, Kabe daha büyüktür."

Nihayet söylenenler, Resûlüllah'a ulaştı. İşte bunun üzerine bu âyet-i kerîme nazil oldu. İbâdet için kurulup mâbed yapılan ilk beyt, Kabe'dir. Bu nun kurucusu (bânii) ve koyucusu (vâzıı) da Allah'dır (celle celâlühü).

"Bekke", Mekke isminin başka bir okunuş şektidir. Zira Araplar "b" harfi ile "m" harfinin okunuşunu birbirine yaklaştırırlar.

"Bekke" kelimesine çeşitli anlamlar verilmiştir. Şöyle ki:

"Bekke", izdiham (yoğun kalabalık) demektir. Zira ziyaret için oraya gelen insanlar, izdiham oluşturur. Katâde diyor ki:

"Şehre gelen çok sayıda insan izdiham sebebiyle itişip kakıştığı ya da zorbalar dövülüp kakıldığı için buraya "Bekke" ismi verilmiştir. Nitekim Allah (celle celâlühü) kötülük için Mekke'ye yönelen her zorbanın boynunu kırmıştır."

Bekke, Mekke'nin ortasındaki vadinin adıdır.

Bekke, Kabe'nin yerinin adıdır.

Bekke, Mescid-i Haram'ın; Mekke ise, bütün şehrin adıdır.

İzdihamın şehrin her yerinde değil yalnız tavaf sırasında olduğu da, bu görüşü teyıd eder.

Bekke, şehrin; Mekke ise, Mescid-i Haram'ın ve tavaf yeri (metaf)nin adıdır. Zira âyette "Bekke'deki beyt" ifâdesi vardır.

Rivâyete göre, Peygamberimiz (sallallahü aleyhi ve sellem)'e insanlar için kurulan ilk ev, mâbed, soruldu.

"- İlk kurulan ev, Mescid-i Haram'dır; sonra Beytilmakdis'dir." dedi. İkisinin kuruluşu arasındaki zaman fasılası soruldu. " Kırk sene..." dedi.

Allah'ın Beytinin ilkte kim tarafından inşa edildiği konusunda değişik görüşler vardır. Şöyle ki:

1- Kabe'yi ilk önce bina eden İbrâhîm (aleyhisselâm) dir.

2- Kabe'yi ilk önce bina eden Âdem (aleyhisselâm) dir.

Bu konuya ilişkin görüşlerin tamamı Bakara (2) sûresinde zikredilmişti.

3- Zaman itibariyle değil, şeref itibariyle ilk kurulan Mekke'deki

Kabe'dir.

Kabe'nin âlemler veya bütün insanlar için mübarek (bereket kaynağı) olması, hac veya umre kasdıyla onu ziyaret ve sırf ibâdet amacıyla tavaf eden, orada itikâfa giren kimselerin kazandıkları sevab ve mazhar oldukları mağfiret gibi hayır ve yararlardır.

Yine Kabe, aynı zamanda bütün insanlar için bir hidâyet kaynağıdır. Çünkü onların kıblesidir, mabedidir. Bir de onda, Allahü teâlâ'nın sonsuz kudretine ve sınırsız hikmetine delâlet eden çok garib deliller vardır.