75

"Size ne oluyor da (Ve ma leküm):

"- Ey Rabb'ımız! Bizi, halkı zâlim olan bu şehirden çıkar; bize katından bir sâhib gönder; bize katından bir yardımcı gönder!" diyen zavallı erkekleri, kadınları ve çocukları kurtarma uğrunda savaşmıyorsunuz ?"

Bu hitab bir iltifattır. Savaşmakla memur herkese müteveccihtir. Ayni zamanda savaşmaya ziyadesiyle teşvik ve vücubunu tekidi istihdaf eder. Istafham inkâr ve nefiy içindir. Bunun anlamı şudur:

"- Siz niçin Allah yolunda güçsüz erkekleri, kadınları ve çocukları esaretten kurtarmak ve onları düşmandan korumak uğrunda savaşmıyorsunuz? Savaşmayı terk etmenizde hiçbir mazeretiniz yoktur."

"Vel-müstada'fîne mine'r-ricâk ve'n-nisâi ve'l-vildani.. / Zavalk erkekleri, kadınları ve çocukları.." kelimelcrı, "fî sebîk-llâhi / Allah yolunda" ifâdesini tahsis anlamında almak da caizdir. Zira "Allah yolu" ifâdesi, bütün hayır çeşitlerini kapsar. Güçsüz mü'minleri kâfirlerin elinden kurtarmak ise, bu hayırların en özeli ve en büyüğüdür.

Bu zayıf ve güçsüz (müstad'a'f) erkekler ve kadınlar, müşriklerce engellendiklerinden veya acizlerinden dolayı Medine'ye hicret edemeyen ve Mek-ke'de zeki ve hakir yaşamak zorunda kalan Müslümanlardır.

Burada erkekler ve kadınlarla beraber çocukların da zikredilmesi,

- şefkati tamamlamak,

- merhameti celbetmek,

- müşriklerin, çocukların annelerini ve babalarını İslâm'dan döndürmek için cebir ve şiddet kullanarak zulmettiklerine dikkat çekmek,

- çocukların dualarının kabule şayan ve kurtuluş zamanının yakın olduğunu bildirmek içindir.

Bir diğer görüşe göre, burada çocuklardan maksat, köleler ile cariyelerdir.

Buradald zulüm, zulümlerin en büyüğü olan şirk ile Mekke müşriklerinin Müslümanlara eziyetidir.

İbn Abbâs (radıyallahü anh) diyor ki onların:

"- Vec'a'l lena min ledünke nasıîrâ / Bize katından bir yardımcı gönder!" şeklindeki duaları,

"- Bizi yönetecek, işlerimizi görecek, dinimizi ve şeriatimizi koruyacak ve düşmanlarımıza karşı bize yardım edecek mü'minlerden bir vak ihsan eyle!" demektir.

Ve hiç şüphesiz Allah (celle celâlühü) onların bu duasını kabul buyurdu. Nitekim bundan sonra Mekke, fethedildi ve bazılarına Medine'ye gitme müjdesi verildi. Böylece onlara en büyük yardım yapılmış oldu. Sonra Peygamber Attâb b. Üseyd'i vak tâyin buyurdu. O da, onlara yardım etti ve nihayet onlar, Mekke'nin en aziz insanları durumuna geldiler."

Bir başka görüşe göre ise, bundan maksad, kendi katından bize velayet ve nusret ihsan eyle! Yani :

"- Ya Rabbi! Sen bize veli ve yardımcı ol! "demektir.