MÂİDE SÛRESİ

(Sûre tül - Mâide) Medine'de inmiştir ve Yüzyırmı Ayettir.

Rahman Ve Rahîym Allah'ın Adı ile.

1

"Ey îmân edenler! Akidleri ifa edin (edimleri yerine getirin).

İhramda iken avlanma (e's-sayd)yi helâl saymaksızm, size okunacak olanlar dışında kalan hayvanlar size helâl kılındı. Şüphesiz Allah, dilediğine hükmeder.

A- "Ey îmân edenler ! Akıdleri ifa edin."

Akde vefa etmek, akdin gereğini yerine getirmektir; ifâ da aynı anlamdadır.

Akid, tevsik edilmiş ahiddir. Burada akidlerden murad:

1-Allahü teâlâ'nın, kulları için zorunlu kıldığı dinî mükellefiyetler;

2-insanların kendi aralarında akdettikleri sözleşmeler;

3-Yerine getirilmesi dinen vacib veya güzel olan diğer akidler.

Görüldüğü gibi âyetteki emir farzı, vacibi, mendûbu kapsayan genel bir mânâdır.

B- "ihramda iken avlanmayı helâl saymaksızın, size okunacaklar dışında kalan hayvanlar size helâl kılındı."

"Behîme", dört ayaklı bütün hayvanlar için kullanılır.

"En'âm" da, aynı mânâya geldiği halde "behime" kelimesinin ona izafe edilmesi, mânâyı kuvvetlendirmek içindir.

Bu hayvanlar, En'âm (6) sûresinde sayılan dört çifttir. Bunlara ceylan, geyik, karaca ve yabanî sığır gibi hayvanlar da ilâve edilir.

Diğer bir görüşe göre buradaki behime'den (dört ayaklı hayvandan) murad, sözü geçen yabanî dört ayaklı hayvanlardır. Çünkü en'âm (dört ayaklı evcil hayvan) etlerinin helâl olduğu daha önce beyan edildi.

Bu görüşe göre behime kelimesinin, en'âm kelimesine izafe edilmesi, geviş getirmek ve kesici dişleri olmamak hususunda aralarında benzerlik bulunmasından dolayıdır. Bu izafenin faydası da, iki muz af (behime ile en'âm) arasındaki müşterek hükmün illetini bıldirmektir. Sanki şöyle denmektedir:

Daha önce helâl olduğu size bildirilen en'âm (evcil hayvanlar)a benzeyen ve onlardaki hükmün temel sebebini (illetini) taşıyan behîmeler (yabanî hayvanlar) de sizin için helâl kılınmıştır.

Hacc veya umre için ihrama girmiş bulunan kimseye karada avlanmak ve kara avının etini yemek helâl değildir.

Bunun ihramlı için mânâsı, amel ve itikad olarak haram olduğunu tesbıt etmektir. Haramın bu ülubla tesbiti, Kitab ve Sünnette yaygındır.

"Behîmetüi-en'a'm / en'â'mm behîmesi" dan murad, geyik, ceylan, karaca ve benzen dört ayaklı yabanî hayvanlar ise, helâl hükmünün, ihramlı iken karada avlanmanın haram kılınmasıyla takyidinin faydası açıktır. Bu dört: ayaklı yabanî hayvanların helâl oluşu mutlak değildir (ihramlı için haramdır) . Sanki şöyle buyrulmustur:

"Bu hayvanları avlamak, ihramlı iken bundan sakındığınız takdirde sizin için helâldir."

Birinci takdire göre (söz konusu dört çift; veya toplam sekiz adet: evcil hayvan kasdedilmesine göre) ise bu takyidin faydası,

nimeti tamamlamak,

insanların, o hayvanların helâl kılınmasına muhtaç olduklarını hatırlatmak,

onlara minnet yüklemektir.

Çünkü ihramlı iken avlanmanın haram olması, o durumda insanların başka hayvanların etlerinin helâl kılınmasına muhtaç olduklarını akla getirir. Sanki şöyle buyrulmuş olur:

"En'âm (koyun, keçi, deve, sığır), bazı zamanlar, avlanmadan sakındığınız takdirde mutlak olarak size helâl kılındı."

C- "Şüphesiz Allah, dilediğine hükmeder "

Allahü teâlâ, dilediği hükmü koyar. Helâl ve haram da, öncelikle bunlara dahildir.