53

"Ben nefsimi de temize çıkarmıyorum. Çünkü nefis, her kötülüğü buyurgandır; Rabbimin merhamet ettiği başka. Şüphesiz Rabbim Gafurdur (çok bağışlayandır), Rahimdir (çok merhamet edendir)."

A- "Ben nefsimi de temize çıkarmıyorum. Çünkü nefis, her kötülüğü buyurgandır; Rabbimin merhamet ettiği başka."

Hazret-i Yûsuf, son derece nezih olduğu anlaşıldıktan sonra, her kötülükten uzak olan şerefli nefsini sindirmek ve onu tezkiye ve kendini benımsemışlik makamından uzak tutmak için "ben nefsimi tamamen kötülükten tenzih etmiyorum" demiştir. Onun bu kelâmı, Hazret-i Peygamberin (sallallahü aleyhi ve sellem):

- Ben, Âdem evladının efendisiyim. Bu, iftihar için değildir, hadisi kabilindendir.

Yahut onun bu kelâmı, Allah'ın (celle celâlühü) nimetini anlatmak ve O'nun, kulların fiillerinde gizli olan sırrını açıklamak içindir.

Allah'ın (celle celâlühü) inayeti olmadan, nefis olması itibarıyla kendi nefsimi kötülükten tenzih etmem ve bu fazileti ona isnat etmem. Çünkü benim nefsimin de dahil olduğu beşerî nefis, şehvetlere meyletmekte ve kuvvetler ile imkânları o şehvetleri elde etmek için kullanmaktadır. Benim nefsimin temiz kalması, ancak Allah'ın (celle celâlühü) inayeti, koruması ve rahmeti sayesindedir. Nitekim "Rabbimin merhamet ettiği başka" cümlesi de bunu ifade etmektedir.

Yahut nefis, her zaman kötülüğü çok emretmektedir; yalnız Rabbimin rahmeti ve koruması olduğu zaman hariç.

Yahut fakat beni kötülükten koruyan bana edilen rahmettir. Nitekim başka âyetlerde de, "O zaman ne onların imdadına koşan olur, ne de onlar kurtarılırlar. Ancak Bizim tarafımızdan bir rahmet" (Yâsîn 36/43, 44) denilmektedir.

B- "Şüphesiz Rabbim Gafur'dur, Rahîm'dır."

Şüphesiz Rabbim, nefislere arız olan kötü hallerin gerçekleşmesini sınırsız rahmetiyle korumaktadır.

Bir görüşe göre, buraya kadar olan sözler, azizin karısının kelâmındandır. Yani benim bu söylediklerim, Hazret-i Yûsuf’un, gıyabında ona hıyanet etmediğimi, onu tekzip etmediğimi bilmesi içindir. Ve ben hak ve vâki olanı ortaya getiriyorum ve bununla beraber ben nefsimi, de hıyanetten temize çıkarmıyorum.

Nitekim onun hakkında söyleyeceğimi söyledim ve yapacaklarımı da yaptım. Şüphesiz her nefis, kötülüğü çok emretmektedir; ancak Rabbimin, rahmetiyle koruduğu Yûsuf’un nefsi gibi nefisler başka. Şüphesiz Rabbim, günahlarının bağışlanmasını isteyenler için çok mağfiret sahibidir ve onlar için çok merhamet edicidir.

Bu görüşe göre, Hazret-i Yûsuf’un, zindandan çıkmakta acele etmemesi, durumu henüz arada olup netleşmemişken hükümdarın karsısına çıkmaya razı olmadığı içindi, işte bunun için yaptığını yaptı ki, suçsuz olduğu ortaya çıksın ve yüksek fazilet sanı ile beraber kendisine pek büyük bir zulüm yapıldığı anlaşılsın da, hükümdar, ona yaraşan bir tazim ve saygı ile onu karşılasın. Nitekim öyle oldu.