HACC SÛRESİ

Sûre, 78 âyettir. 19 âyetten itibaren 6 âyeti Medine'de nazil olmuş; diğerleri ise Mekke'de nazil olmuştur.

1

"Ey insanlar! Rabbinize karşı takvâlı olun (o'nun azabından sakının!) Çünkü kıyamet zelzelesi, gerçekten pek büyük bir şeydir."

A- "Ey insanlar! Rabbinize karşı takvâlı olun (o'nun azabından sakının!)"

Bu hitabın hükmü, nüzulü sırasında mükellef bulunanları kapsadığı gibi, o sırada mevcut oldukları halde teklif mertebesinde olmayıp da sonra bunlara dâhil olacak olanları ve kıyamete kadar bunlara dâhil olacak olanları da kapsamaktadır. Ancak şifahî hitap, birinci gruba mahsustur. Nitekim izahı Nisâ sûresinin başında geçti.

Burada insanlar, erkeklere de, kadınlara da şâmildir. Âyetin asıl metninde takva fiilinin erkeklere mahsus olan kip ile zikredilmesi ise, Tağlib (birden fazla olanlardan birinin galip kabul ederek onun kipinin kullanılması) kabilindendir.

Burada emredilen takva, mutlak takvadır ki, günah olan her türlü fiilden ve günah olan her türlü fiilin terkedilemeyişinden sakınmak demektir. Buna, İslam dininin tarif ettiği şekilde Allah'a ve âhiret gününe îman da öncekide dâhildir.

Yani bütün varlıklarınızın Mâliki olan ve sizin Mürebbinız bulunan Allah'ın (celle celâlühü) azabından salcının.

B- "Çünkü kıyamet zelzelesi, gerçekten pek büyük bir şeydir."

Burada Allah'ın (celle celâlühü) bazı cezalan zikredilerek mezkûr takva emrine uymanın gerekçesi beyan edilmektedir. Zira korunmak için takva elbisesini zırh etmekten başka çaresi bulunmayan kıyamet zelzelesinin büyüklüğünü, korkunçluğunu ve ondan önce meydana gelecek olan hallerin fecaatim düşünmek, ister istemez, takvaya ilgi duymayı ziyadesiyle gerektirmektedir. Bu zelzele, "Şu yerküre o zelzelesiyle zelzele geçireceği zaman." âyetinde zikredilen zelzeledir.

Hasen-ı Basrî'den rivâyet olunduğuna göre bu zelzele, kıyamet günü olacaktır. İbn Abbâs'tan (radıyallahü anh) rivâyet olunduğuna göre ise, kıyamet zelzelesi, kıyametin kopması demektir. Alkame ile Şa'bi'den rivâyet olunduğuna göre, bu zelzele, kıyamet akşamı güneş doğmadan önce gerçekleşecektir. Buna göre bu zelzele, kıyametin yakın alâmetlerindendir.

Bu zelzelenin "şey" olarak ifade edilmesi, bize bildiriyor ki, akıllar, bunun mâhiyetini idrak etmekten âcizdir ve ifadeler, bunu ihata edemez, ancak böyle müphem olarak ifade edilebilir.