39

"Kâfirlere gelince, onların amelleri engin bir çöldeki bir serap gibidir ki, susamış, onu bir su sanır; nihayet onun yanına vardığında orada hiçbir şey bulamaz. Ve yanında Allah'ın hükmünü bulur. İşte o zaman Allah, onun hesabını tastamam görür. Zaten Allah, hesabi gayet çabuk olandır."

A- "Kâfirlere gelince, onların amelleri engin bir çöldeki, bir serap gibidir ki, susamış, onu bir su sanır; nihayet onun yanına vardığında orada hiçbir şey bulamaz."

Yani îman edenlerin amellerinin hak ve geleceği anlatıldığı gibidir . Kâfirlere gelince, onların sıla-ı rahim., köleleri azat etmek, hacılara su vermek, Beytullah'ı onarmak, yardıma muhtaç olanların yardımına koşmak, misafir ağırlamak ve ancak îmanla beraber olması takdirinde ilahi mükâfat gerektiren diğer amelleri, engin bir çöldeki bir serap gibidir... Nitekim diğer bir âyette de şöyle denilmektedir: "Kâfirlerin hak şöyledir: Onların amelleri fırtınak bir günde rüzgârın şiddede savurduğu küle benzer..."

B- "Ve yanında Allah'ın hükmünü bulur. İşte o zaman Allah, onun hesabını tastamam görür. Zaten Allah, hesabı gayet çabuk olandır."

Bu cümle, tamamlayıcı olarak, ondan sonraki hallerini beyan ediyor ki, onların sonunun, serabı gören susamış gibi yalnız hüsran ve umutsuzluktan ibaret olduğu vehmedilmesin ve ondan sonra başlarına geleceklere göre o hüsranın tamamen önemsiz kaldığı anlaşılsın.

Bu cümle, "orada hiçbk şey bulamaz" cümlesine atıf değil, fakat temsil yoluyla anlaşılan kâfirlerin, mezkûr amellerinden hiçbir şeyi ve eserini bulmamaları mefhumuna atıftır. Yani nihayet kâfirler, kıyamet gününde, dünyada, ahirette kendilerine faydası olacağını sandıkları amellerinin yanına vardıklarında o amellerden bir şey bulamazlar ve Allah'ın (celle celâlühü) hükmünü bulurlar. İşte o zaman Allah (celle celâlühü), mezkûr amellerinin hesabım ve cezasını tastamam görür. Zira onların, îmanları olmadığı halde amellerinin faydasına inanmaları ve bunun gereğince hareket etmeleri, küfür üstüne küfür olup kesin olarak ceza gerektirmektedir.

Deniliyor ki, bu âyet, Utbe b. Ebî Rebîa b. Ümeyye hakkında nazil olmuştur. Şöyle ki, bu adam, Câahiîiyye devrinde rahiplerin kıyafetlerini giyip kendim ibâdete vermiş ve dindarca bir hayat yaşamaya başlamış; ama sonra İslam gelince küfrü seçmiştir.