7

"O Allah ki, yarattığı her şeyi güzel yapmıştır. Ve şu insanı yaratmaya da çamurdan başlamıştır."

A- "O Allah ki, yarattığı her şeyi güzel yapmıştır."

Yani Allah, her yaratılmışın yaratılışını gayet güzel ve mükemmel yapmıştır. Çünkü Allah'ın yarattığı her varlık, hikmet ve maslahata gayet uygun olarak düzenlenmiştir. Bu itibarla yaratılmışların hepsi güzeldir. Ancak yaratılmışların bir kısmı daha da güzeldir. Nitekim Kur’ân'da şöyle denilmektedir: "incire, zeytine, sina dağına ve şu güvenli beldeye yemin ederim ki, biz, insanı en güzel biçimde yarattık."

Diğer bir görüşe göre ise, âyetin mânâsı şöyledir: o Allah ki, her şeyi nasıl yaratacağını bilmiştir.

Bir diğer görüşe göre ise, yani Allah, lûtfu keremiyle, her şeye, kendisine uygun olan yaratılışı bahsetmiştir, demektir.

Başka bir görüşe göre ise, yani Allah, her mahlukuna, onun muhtaç olduğu her şeyi ilham ile öğretmiştir, demektir.

Ebû'l Beka diyor ki:’Atimi Allah, mahluklara, muhtaç oldukları her şeyi öğretmiştir." Bu görüşe, bu âyet de, sonuç, olarak, "o da: bizim Rabbimiz, her şeye yaratılışını veren, sonra da ona doğru yolu gösterendir, dedi." âyetinin mânâsını ifâde etmektedir.

B- "Ve şu insani yaratmaya da çamurdan başlamıştır."

Yani Allah, bütün yaratılmış canlılar içinden insanı, anlamakta akılların hayrete düştüğü hârika bir şekilde yaratmaya çamurdan başlamıştır. Nitekim Allah, Âdem'i, insan cinsinin bütün fertlerinin fıtratını icmali olarak içerecek şekilde ve her ferdin farklı olan istidat derecesine göre kuvveden fiile çıkmasını gerektirecek özellikte pek acayip bir fıtratta yaratmıştır. Nitekim bundan sonraki âyet de bunu bildirmektedir.