9

"Allah O'dur ki, rüzgârları gönderir de, bulutu harekete geçirir. İşte biz onu hayatsız bir bölgeye sevk etmişizdir de, ölümünden sonra toprağı onunla diriltmişızdir. İşte ölülerin yeniden dirilmeleri de böyledir."

Burada "onunla", zamiri, yağmuru ifâde etmektedir. Yağmurun zikri geçmemiş ise de, hariçte olduğu gibi, zihinde de yağmur ile bulut arasında bir bağlantı vardır. Yahut anılan zamir, bulutu ifâde eder; çünkü bulut, sebebin sebebidir.

"Ölümünden sonra", toprağın kurumasından sonra demektir.

Âyette, Allah'a mahsus olduklarını ifâde eden fiilin azamet kipleri kullanılmış (sevk etmişizdir, diriltmişiz dir), çünkü anılan her iki fiilde de büyük bir faaliyet vardır. Bir de, "işte ölülerin yeniden dirilmeleri de böyledir" cümlesiyle ifâde edilen toprağı ihya etmek ile ölülerin yeniden diriltilme!eri arasındaki benzerliğin ikmal edilmesi için. Yani tam manâsıyla ilâhî kudrete mahsus olmak konusunda o diriltme de, bu diriltme gibidir; ölülerin diriltilmeleri de, kudret dâhilinde olmak ve gerçekleşmesinin kolay olması bakımından bu sizin gördüğünüz toprağın ihyası gibidir; aralarında hiçbir fark yoktur; sadece siz, birincisine alışıksınız; ikincisine değilsiniz demektir.

Diğer bir görüşe göre ise, diriltmenin keyfiyetinde bu benzerlik vardır: Kıyamet günü Allah, arşîn altından bîr su indirecek de, o sudan, ölülerin bedenleri bitecektir.