11

"Allah, sizi önce topraktan, sonra meniden yaratmıştır.

Sonra sizi çiftler kılmıştır. O'nun bilgisi olmadaan hiçbir dişi ne gebe kalır, ne de doğurur. Bir canlıya ömür verilmesi de, onun ömründen azaltılması da mutlaka bir kitaptadır. Şüphesiz bunlar Allah'a pek kolaydır."

A- "Allah, sizi önce topraktan, sonra meniden yaratmıştır. Sonra sizi çiftler kılmıştır. O'nun bilgisi olmadaan hiçbir dişi ne gebe kalır, ne de doğurur. Bir canlıya ömür verilmesi de, onun ömründen azaltılması da mutlaka bir kitaptadır."

Bu âyet, yeniden dirilmenin ve haşır olmanın bir gerçek olduğunun diğer bir delilidir. Yani daha önce tafsilatı defalarca anlatıldığı gibi, Allah, sizi önce, Hazret-i Âdem'in yaratılması zımnında icmali olarak yaratmış; sonra da tafsili olarak sizi meniden yaratmıştır. Sonra sizi çeşitli sınıflar, yahut erkek ve dişi kılmıştır. Yahut Katâde'nin dediği gibi, sizi birbirinizin eşi kılmıştır. Ve her dişi, mutlaka Allah'ın iradesine bağlı olarak gebe kalır ve doğurur. Ve bir canlıya uzun ömür verilmesi de, onun ömründen azaltılması da mutlaka bir kitaptadır.

İbn Abbâs'tan rivâyet olunduğuna göre, bu kitap, levh-ı mahfuz'dur.

Diğer bir görüşe göre ise, bu kitap, Allah'ın ezelî ve ebedî bilgisidir.

Bir diğer görüşe göre ise, her insanın kader sayfasıdır.

Âyetin bu ifâdesi, "Allah, ancak hak ile mükâfadandırır ve cezalandırır" kabilindendir. Yoksa "ömrü uzun yazıldığı halde onu azaltması..." anlamında değildir.

Diğer bir görüşe göre ise, bir insanın ömrünün uzatılması veya azaltılması, ancak levh-ı mahfuz'da tespit edilmiş çeşidi sebepler itibarıyladır, demektir. Mesela, levh-ı mahfuz'da: "Eğer filan adam, hacca giderse, ömrü altmış senedir; eğer gitmezse, kırk senedir" şeklinde yazılması gibi. Nitekim Peygamberimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) de buna işaret ederek şöyle buyurmuştur: "Sadaka ve sila-i rahim, ülkeleri mamur eder ve ömürleri uzatır."

Başka bir görüşe göre ise, ömrün azaltılmasından murat, ömrün geçen ve eksilen kısmıdır. Zira kader sayfasında: "Filanın ömrü şu kadar senedir" diye yazılır. Sonra onun altında: "bir günü geçti; iki günü geçti..." şeklinde ömrünün son gününe kadar yazılır.

B- "Şüphesiz bunlar Allah'a pek kolaydır."

Yani insanin yaratılması ve ondan sonra zikredilenler, akıllar ve idrâkler için hayret verici ise de, Allah için pek kolaydır. Zira Allah'ın sebeplerden müstağnidir, işte yeniden diriltilmek de böyledir.