11

"Bütün bunlar, kullara rızık olmak üzere yapılmıştır. Onunla ölü bir bölgeyi de ihya etmişizdir. İşte hayata dönüş de böyledir."

A- "Bütün bunlar, kullara rızık olmak üzere yapılmıştır."

Bu kelâm, yukarıda (âyet: 9) geçen "Onunla birçok bahçe ve biçilecek taneler yetiştirmişiz" kelâmının illetidir. Daha önce (âyet:7) geçen "... orada gönüller açan her türden bitkiler meydana getirmişizdir" kelâmına illet olarak, "Bizden bir ibret kaynağı ve öğüt olmak üzere yaptık" ifâdesini zikrettikten sonra burada bu illetin böylece zikredilmesi, şu noktaya dikkat çekmek içindir: Kul, bu nimetlerden faydalanırken, rızık olması cihetinden daha çok, ibret ve öğüt kaynağı olması cihetini önemsemelidir.

B- "Onunla ölü bir bölgeyi de ihya etmişizdir. İşte hayata dönüş de böyledir."

Yani Biz, kuru ve hareketsiz olan bir toprağı, indirdiğimiz su ile harekete geçiririz; o, Bizim kudretimizle kabarıp gelişir ve çeşidi bitkileri ve çiçekleri meydana getirir, işte sizin kabirden sonra hayata dönüşünüz de, bu hârika hayat gibidir; ondan farklı bir şey değildir.