169

"Ey insanlar! Yeryüzündeki şeylerin helâl ve tenuz olanlarından yiyin! Şeytanın izinden yürümeyin. Çünkü o, sizin için apaçık bir düşmandır. O, sîze ancak kötülüğü, hayâsızlığı ve Allah'a karşı bilmediğiniz şeyleri söylemenizi emreder"

İbn Merdûye, İbn Abbâs'tan bildiriyor: Peygamberimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) yanında:

“Ey insanlar! Yeryüzündeki şeylerin helâl ve temiz olanlarından yiyin! Şeytanın izinden yürümeyin. Çünkü o, sizin için apaçık bir düşmandır" âyeti okununca Sa'd b. Ebî Vakkâs kalktı ve:

“Yâ Resûlallah! Yüce Allah'a dua et de beni duası kabul olunan kişilerden kılsın" dedi. Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle karşılık verdi:

“Ey Sa'd! Yiyeceğine haram karıştırma ki duaların kabul olsun. Muhammed'in can elinde olana yemin olsun ki kişi midesine haram bir lokma indirdiği zaman kırk gün boyunca amelleri kabul görmez. Haram para ve faizle büyüyüp gelişen birinin hakettiği yer de Cehennem ateşidir. "

İbn Cerîr ile İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine,göre İbn Abbâs:

“...Şeytanın izinden yürümeyin..." âyetini açıklarken:

“Şeytanın amellerini yapmayın" demiştir.

İbn Ebî Hâtim, İbn Abbâs'tan bildiriyor:

“Kur'ân'ın emir ve hükümlerine muhalif olan her şey, şeytanın izindendir."

Abd b. Humeyd ile İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Mücâhid:

“...Şeytanın izinden yürümeyin.." âyetini açıklarken:

“Şeytanın düştüğü hataya siz de düşmeyin" demiştir.

Abd b. Humeyd ile İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre îkrime:

“...Şeytanın izinden yürümeyin..." âyetini açıklarken:

“Şeytanın vesveselerine, kışkırtma ve tahriklerine kanmayın" demiştir.

Ebu'ş-Şeyh'in bildirdiğine göre Saîd b. Cübeyr:

“...Şeytanın izi.." ifadesini açıklarken:

“Şeytanın günahları süsleyip kişiye güzel göstermesidir" demiştir.

İbn Ebî Hâtim ve Ebu'ş-Şeyh'in bildirdiğine göre Katâde:

“Yüce Allah'a karşı her türlü isyan ve günah, şeytanın izinde olmak demektir" demiştir.

Abd b. Humeyd, İbn Abbâs'tan bildiriyor:

“Öfke anında edilen yeminler ile yapılan adaklar şeytana ayak uydurmaktandır. Bunun kefâreti de yemîn kefâretidir."

Abdurrezzâk, Saîd b. Mansûr, Abd b. Humeyd, İbn Ebî Hâtim, Taberânî ve Hâkim'in bildirdiğine göre İbn Mes'ûd'a yemek olarak hayvan memesi (eti) ile tuz getirdiler. İbn Mes'ûd yanındakilerle birlikte yemeğe başlayınca içlerinden biri bir kenara çekildi. İbn Mes'ûd:

“Arkadaşınıza da verin" deyince, adam:

“İstemiyorum" karşılığını verdi. İbn Mes'ûd:

“Oruçlu musun?" diye sorunca, adam:

“Hayır!" dedi. İbn Mes'ûd:

“Peki, neyin var?. Neden yemiyorsun?" diye sorunca, adam:

“Yemin edip meme yemeyi kendime haram ettim!" karşılığını verdi. Bunun üzerine İbn Mes'ûd:

“Bu yaptığın şeytana ayak uydurmaktır! Gel bundan ye ve yeminin için kefâret ver" dedi.

Abd b. Humeyd ile Ebu'ş-Şeyh'in bildirdiğine göre Ebû Miclez:

“...Şeytanın izinden yürümeyin..."âyetini açıklarken:

“Allah'a isyan olan konularda adak adamaktır" demiştir.

Abd b. Humeyd, îsa b. Abdirrahman es-Sülemî'den bildiriyor: Adamın bîri Hasan'ın yanına geldi ve:

“Şöyle şöyle yapamazsam emekleyerek hacca gitmeye yemin ettim!" dedi. Ben de Hasan'ın yanımdaydım. Bunun üzerine Hasan:

“Bu yaptığın, şeytana ayak uydurmaktır! Hacca bineğine binerek git ve yeminin içinde kefâret öde" dedi.

Abd b. Humeyd, Osmân b. Ğiyâs'tan bildiriyor: Câbir b. Zeyd'e, burnuna altın bir halka takacağına dair yemin eden kişinin durumunu sorduğumda:

“Bu yaptığı şeytana ayak uydurmaktır! Bunu yaptığı sürece de Allah'a isyan ediyor demektir. Ettiği bu yemini bozup kefâretini ödesin" dedi.

İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İkrime:

“Şeytan'a, Allah'tan uzaklaştığı ve başkalarını da Allah'tan uzaklaştırdığı için şeytan denilmiştir" demiştir.

İbn Cerîr'in bildirdiğine göre Süddî:

“O, size ancak kötülüğü, hayâsızlığı ve Allah'a karşı bilmediğiniz şeyleri söylemenizi emreder" âyetini açıklarken:

“Ayette şeytanın kişiyi, Allah'a isyan etmeye ve zinaya teşvik ettiği ifade edilmiştir" demiştir.

İbn Cerîr de:

“...Allah'a karşı bilmediğiniz şeyleri söylemenizi emreder" âyetini açıklarken der ki:

“Cahiliye döneminde bahîra, sâibe, vasîle, hâmiye adı altında bazı hayvanların etlerini putlara adar, yenilmesini haram sayar ve bunu Allah'ın haram kıldığını iddia ederlerdi (inanırlardı). Âyet, bunu şeytanın yönlendirmesi ile yaptıklarını ifade etmiştir."