14

"Her insanın amelîni boynuna yükledik. Kıyamet günü kendisine, açılmış olarak karşılaşacağı bir kitap çıkaracağız. «Oku kitabını! Bugün hesap sorucu olarak sana nefsin yeter» denilecektir"

Ahmed, Abd b. Humeyd ve İbn Cerîr'in hasen bir isnâdla Câbir'den bildirdiğine göre Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem):

“Her insanın ameli kendi boynundadır" buyurmuştur.

İbn Merdûye'nin, Huzeyfe b. Esîd'den bildirdiğine göre Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:

“Canın kendisinden yaratıldığı meni kadının içinde kırk gün kırk gece uçarak dolaşır. İnsanın hiçbir saçı, derisi, hiçbir damarı ve hiçbir kemiği yoktur ki, mutlaka oralara girer. Hatta et ve tırnak arasına bile girer. Kırk gün kırk gece geçtikten sonra Allah onu rahme düşürür. Kırk gün ve kırk gece pıhtılaşmış kan olarak kalır. Sonra kırk gün ve kırk gece çiğnenmiş bir et parçası gibi kalır. Dört ayı tamamladığı zaman Allah ona rahimler meleğini gönderir ve o meleğin eliyle etini, kanını, kıllarını ve derisini yaratır. Sonra meleğe: «Ona şekil ver» buyurur. Melek: «Ey Rabbim! Nasıl bir şekil vereyim? Fazla mı, eksik mi? Erkek mi, dişi mi? Güzel mi çirkin mi? Kıvırcık saçlı mı, düz saçlı mı? Uzun mu, kısa mı? Beyaz mı, esmer mi? Düzgün mü, eğri mi?» diye sorar. Melek o zamandan Allah'ın emrettiği şeyleri yazar ve: «Ey Rabbim! Cennetlik mi, cehennemlik mi?» diye sorar. Eğer cennetliklerden ise melek ona ecelinin sonunda mutluluğu üfler. Eğer cehennemlik ise melek ona ecelinin sonunda bedbahtlığı üfler. Sonra Yüce Allah: «Onun yolunu, rızkını, musibetlerini, itaatle ve masiyetle işleyeceği amellerini yaz» buyurur. Melek o zamandan Allah'ın emrettiği şeyleri yazar ve: «Ey Rabbim! Bu kitabı ne yapayım?» diye sorar. Allah: «Onu kendisine hükmedeceğim zamana kadar sahibinin boynuna as» buyurur. «Her insanın amelini boynuna yükledik...»âyeti da bunu anlatmaktadır."

İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İbn Abbâs:

“Her insanın amelini boynuna yükledik..." âyetini açıklarken:

“Kişinin cennetlik ve cehennemlik oluşu, Allah'ın, lehine ve aleyhine takdir etmiş olduğu herşey nerede olursa olsun boynunda asılıdır" dedi.

İbn Ebî Hâtim, Cuveybir vasıtasıyla bildirdiğine göre Dahhâk:

“Her insanın amelini boynuna yükledik..." âyetini açıklarken şöyle dedi:

“Abdullah bu konuda:

“Burada kişinin cennetlik veya cehennemlik oluşu, rızkı ve eceli kastedilmektedir."

İbn Ebî Şeybe ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Enes: (.....) ifadesini açıklarken:

“Burada kişinin kitabı kastedilmektedir" dedi.

Beyhakî'nin Şuabu'l-İmân'da bildirdiğine göre Müçâhid:

“Her insanın amelini boynuna yükledik..." âyetini açıklarken:

“Burada kişinin ameli kastedilmektedir" dedi.

Ebû Dâvud, el-Kader'de, İbn Gerîr, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Mücâhid:

“Her insanın amelini boynuna yükledik..."âyetini açıklarken:

“Hiçbir doğan çocuk yoktur ki, mutlaka cennetlik veya cehennemlik olduğu bir kağıda yazılmış ve boynuna asılmıştır" dedi.

İbn Cerîr ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İbn Abbâs:

“Her insanın amelini boynuna yükledik. Kıyamet günü kendisine, açılmış olarak karşılaşacağı bir kitap çıkaracağız" âyetini açıklarken:

“Burada kişinin ameli kastedilmektedir. Kişinin amelleri sayılır ve kıyamet gününde yazılmış amellerini okuyacağı kitap önüne açılır" dedi.

İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Süddî bu âyeti açıklarken şöyle dedi:

“Kâfir kişiye kıyamet gününde bir kitap çıkarılır. Kâfir:

“Ey Rabbim! Sen kullarına zulmeden biri değilsin diye hükmettin. Beni kendi nefsime hakem kıl" der. Bunun üzerine Rabbi:

“Oku kitabını! Bugün hesap sorucu olarak sana nefsin yeter" buyurur.

Ebû Ubeyd ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Hârun:

“Bu âyet Ka'b'ın kıraatında: (.....) şeklindedir" dedi.

İbn Cerîr'in bildirdiğine göre Mücâhid bu âyeti: (.....) şeklinde (ye) harfini nasb ile okumuştur."

İbn Cerîr ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Katâde:

“Oku kitabını..."âyetini açıklarken:

“Dünyada iken okumayı bilmeyen kişi orada (kıyamet gününde) okuyabilecektir" dedi.

İbn Cerîr'in bildirdiğine göre Hasan(-ı.Basrî) der ki:

“Ey Âdemoğlu! Sana bir sahife yayılıp açıldı ve biri sağında, biri solunda olmak üzere sana iki değerli melek vekil kılındı. Öldüğün zaman bu sahife dürülüp boynuna asılır ve beraberinde mezarına konulur. Kıyamet günü çıkarılacağın zaman:

“Her insanın amelini boynuna yükledik. Kıyamet günü kendisine, açılmış olarak karşılaşacağı bir kitap çıkaracağız. Oku kitabını! Bugün hesap sorucu olarak sana nefsin yeter" denilir.