12

"De kî: "Sız mî yeri iki günde yaratanı înkâr ediyor ve O'na ortaklar koşuyorsunuz? O, âlemlerin Rabbîdir. O, dört gün içinde yeryüzünde yükselen sabit dağlar yarattı, orada bolluk ve bereket meydana getirdi ve orada rızık arayanların ihtiyaçlarına uygun olarak rızıklar takdir etti. Sonra duman hâlinde bulunan göğe yöneldi; ona ve yeryüzüne, «İsteyerek veya istemeyerek gelin» dedi. İkisi de, «İsteyerek geldik» dediler. Böylece onları, iki günde yedi gök olarak yarattı ve her göğe kendi işini bildirdi. En yakın göğü kandillerle süsledik ve onu koruduk. İşte bu, mutlak güç sahibi ve hakkıyla bilen Allah'ın takdiridir."

İbn Cerîr, Nehhâs Nâsih'de, Ebu'ş-Şeyh Azame'de, Hâkim, İbn Merdûye ve Beyhakî el-Esmâ' ve's-Sifât'ta İbn Abbâs'tan bildirir: Yahudiler Hazret-i Peygamber'e (sallallahü aleyhi ve sellem) gelip göklerin ve yerin yaratılışını sordular. Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu: "Yüce Allah yeryüzünü Pazar ve Pazartesi günlerinde yarattı. Dağları da üzerindeki faydalı şeylerle birlikte Sah günü yarattı. Bitkileri, suyu, şehirlerin kurulacağı yerleri, imar edilecek yerler ile harabeleri de Çarşamba günü yarattı. Bu da dört gün eder ki Yüce Allah: "De ki: "Siz mi yeri iki günde yaratanı inkâr ediyor ve O'na ortaklar koşuyorsunuz? O, âlemlerin Rabbidir. O, dört gün içinde yeryüzünde yükselen sabit dağlar yarattı, orada bolluk ve bereket meydana getirdi ve orada rızık arayanların ihtiyaçlarına uygun olarak rızıklar takdir etti" buyurmuştur. Gökyüzünü Perşembe günü yarattı. Cuma gününün son üç saatine kadar da yıldızları, Güneş'i, Ay'ı ve melekleri yarattı. Kalan bu üç saatten birincisinde ölümlü olanların ecellerini, ikinci saatte insanların kendisinden faydalandığı her bir şeyin yok oluşunu yarattı. Kalan son saatte de Âdem'i yarattı ve onu Cennete koydu. İblis'e ona secde etmesini emretti ve bu saatin son anlarında da onu Cennetten çıkardı." Yahudiler: "Ey Muhammed! Daha sonra ne oldu?" dediklerinde Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem): "Sonra Arş'a kuruldu" karşılığını verdi. Yahudiler: "Şayet gerisini getirseydin isabet ederdin, çünkü daha sonra istirahata çekildi" deyince Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) aşırı bir şekilde öfkelendi. Bunun üzerine: "Andolsun, gökleri, yeri ve ikisi arasında bulunanları altı günde yarattık. Bize bir yorgunluk da dokunmadı. O hâlde onların söylediklerine sabret..." âyetleri nazil oldu.

İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre İbn Cüreyc: "...Orada bolluk ve bereket meydana getirdi..." âyetini açıklarken: "İnsana faydası olan her şeyde bolluk bereket vardır" demiştir.

İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: "...Orada rızık arayanların ihtiyaçlarına uygun olarak rızıklar takdir etti..." âyetini açıklarken şöyle demiştir: "İrmakları çıkardı, ağaçlan bitirdi, dağlan yerleştirdi, denizleri akıttı. Birinde olanı diğerinde, diğerinde olanı ötekinde yaratmadı."

Abd b. Humeyd ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İkrime: "...Orada rızık arayanların ihtiyaçlarına uygun olarak rızıklar takdir etti..." âyetini açıklarken: "Her bir bölgede başka bir yerde görülmeyen şeyleri takdir edip yarattı" demiştir.

Saîd b. Mansûr, Abd b. Humeyd ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre İkrime: "...Orada rızık arayanların ihtiyaçlarına uygun olarak rızıklar takdir etti..." âyetini açıklarken: "Sâburî denilen ince giysiler ancak Sabûr'da, Yemen kumaşından giysiler de ancak Yemen'de kulanılmaya elverişlidir" demiştir.

Abd b. Humeyd ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre Saîd b. Cübeyr: (.....) âyetini: "Orada geçim için rızıklar takdir etti" şeklinde açıklamıştır.

Abdurrezzâk'ın bildirdiğine göre Hasan(-ı Basrî): (.....) âyetini: "Orada geçim için rızıklar takdir etti" şeklinde açıklamıştır.

Abdurrezzâk ve Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Katâde: "...Orada rızık arayanların ihtiyaçlarına uygun olarak rızıklar takdir etti..."âyetini açıklarken: "Rızkını arayan kişi için Yüce Allah'ın da dediği gibi rızıklar takdir edilmiştir" demiştir.

Ebu'ş-Şeyh Azame'de İbn Abbâs'tan bildirir: Yüce Allah gökleri dumandan yarattı, sonra da yeri Pazar ile Pazartesi günlerinde yarattı. İşte: "Siz mi yeri iki günde yaratanı inkâr ediyor ve O'na ortaklar koşuyorsunuz?" buyruğunda zikredilen iki gün bunlardır. Salı ile Çarşamba günlerinde de yerin üzerinde yaşayanların rızıklarını takdir etti ki bu da "...Orada rızık arayanların ihtiyaçlarına uygun olarak rızıklar takdir etti..." buyruğunda ifade edilmiştir. Sonrasında henüz duman olan yeryüzüne yöneldi ve onu yıldızlarla, Güneş'le ve Ay'la süsledi. Güneş ile Ay'ı bir yörüngede döndürdü. Perşembe ile Cuma günlerinde de meleklerden ve diğer mahlûkatlardan dilediğini yarattı. Cennet ile Âdem'i de yine Cuma gününde yarattı. "Doğrusu sizin Rabbiniz gökleri ve.yeri altı günde yaratıp sonra arşa hükmeden, işi düzenleyen Allah'tır..." âyetinde ifade edilen budur. Cumartesi (Sebt) gününde de her şeyi sabitleştirdi. Yahudiler bu günde her şey sabitlendiği içindir ki Cumartesi gününü kutsadılar. Hıristiyanların Pazar gününü kutsaması da her şeyin yaratılışının bu günde başlamasından dolayıdır. Müslümanların da Cuma gününü mübarek görmeleri Yüce Allah'ın yaratma işini bu günde bitirmesi, rahmetinin bir göstergesi olan Cenneti bu günde yaratması, Âdem'i Cennete bu günde koyması, onu Cennetten yeryüzüne bu günde indirmesi ve bu günde onun tövbesini kabul etmesi dolayısıyladır ki, en önemlisi de budur.

Ebu'ş-Şeyh, İbn Abbâs'tan bildirir: "Yüce Allah bir gün yarattı ve adını Pazar (el-Ehad) koydu. Sonra ikincisini yaratıp adını Pazartesi (el-İsneyn) koydu. Sonra üçüncüsünü yaratıp adını Salı (es-Sülesâ) koydu. Sonra dördüncüsünü yaratıp adını Çarşamba (el-Erbiâ) koydu. Sonra beşincisini yaratıp adını Perşembe (el-Hamîs) koydu. Yeryüzünü Pazar ile Pazartesi günlerinde yarattı. Dağları da Salı günü yarattı. Bunun içindir ki insanlar Salı günleri için: "Pek ağır, sıkıcı bir gün" der. Nehir yataklarını, ağaçları ve kasabaların kurulacağı yerleri Çarşamba günü yarattı. Kuşları, böcekleri, vahşi ile yırtıcı hayvanları Perşembe günü yarattı. İnsanı da Cuma günü yarattı. Yaratma işini bitirdiğinde Cumartesi olmuştu."

Ebu'ş-Şeyh, Abdullah b. Selâm'dan bildirir: "Yüce Allah yaratmaya başladığında ilk olarak Pazar ile Pazartesi günlerinde yeryüzünü yarattı. Rızıklar ile dağlan Salı günü, gökleri Perşembe gününden Cuma günü ikindiye kadar yarattı. Yine Cuma gününde, namazı denk gelen kişinin dualarının kabul göreceği bir vakitte Âdem'i yarattı. Bu vakit de ikindi namazı ile güneşin batışı arasındaki vakittir."

Ebu'ş-Şeyh, İkrime'den bildirir: Yahudiler, Hazret-i Peygamber'e (sallallahü aleyhi ve sellem): "Pazar günü nedir?" diye sorunca, Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem): "Yüce Allah'ın yeri yaratıp yaydığı gündür" karşılığını verdi. Yahudiler: "Pazartesi günü nedir?" diye sorunca, Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem): "Yüce Allah bu günde ve Salı gününde dağları, suyu, şunu bunu, dilediği şeyleri yaratmıştır" karşılığını verdi. Yahudiler: "Çarşamba günü nedir?" diye sorunca, Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem): "Rızıkları yarattığı gündür" karşılığını verdi. Yahudiler: "Perşembe günü nedir?" diye Sorunca, Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem): "Yüce Allah'ın gökleri yarattığı gündür" karşılığını verdi. Yahudiler: "Cuma günü nedir?" diye sorunca, Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem): "Yüce Allah bu günün iki diliminde Cennet ile Cehennemi, diğer iki diliminde Güneş, Ay ve yıldızları, diğer iki diliminde de gece ile gündüzü yarattı" karşılığını verdi. Yahudiler: "Cumartesi günü nedir?" diye sordular ve Allah'ın bu günde dinlenmeye çekildiğinden bahsettiler. Bunun üzerine Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem): "Sübhânallah!" dedi. Yüce Allah da: "Andolsun, gökleri, yeri ve ikisi arasında bulunanları altı günde yarattık. Bize bir yorgunluk da dokunmadı" âyetini indirdi.

Ebu'ş-Şeyh başka bir kanaldan İkrime vasıtasıyla İbn Abbâs'tan, o da Hazret-i Peygamber'in (sallallahü aleyhi ve sellem) sözü olarak aynısını bildirir.

Ebu'ş-Şeyh'in İbn Ömer'den bildirdiğine göre Peygamberimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: "Yüce Allah her şeyi altı günde yarattı. Bu altı gün de sırasıyla Pazar, Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe ve Cuma günleridir. Yüce Allah, Pazar gününde gökleri, Pazartesi gününde Güneş, Ay ve yıldızları yarattı. Sah gününde deniz ile kara hayvanlarını yarattı. Çarşamba günü ırmakları, rızıkları ve ağaçları yarattı. Perşembe gününde Cennet ile Cehennemi yarattı. Cuma gününde Adem'i yarattı. Daha sonra bunlar hakkında emirlerini takdir etmeye yöneldi. "

İbn Cerîr, Ebû Bekr'den bildirir: Yahudiler, Hazret-i Peygamber'e (sallallahü aleyhi ve sellem) geldiler ve: "Ey Muhammed! Yüce Allah'ın bu altı günde neleri ne zaman yarattığını bizlere söyle" dediler. Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu: "Yüce Allah yeryüzünü Pazar ile Pazartesi günü yarattı. Salı günü dağları yarattı. Şehirlerin kurulacağı yerleri, rızıkları, ırmakları, bunların imar ile harab olmalarını Çarşamba günü yarattı. Melekler ile gökleri Perşembe gününden Cuma gününün ilk üç saatine kadar yarattı. Cuma gününün ilk diliminde ecelleri, diğer diliminde afetleri, son diliminde de Âdem'i yarattı." Yahudiler: "Eğer bundan sonrasını da söylersen isabet etmiş olursun" deyince Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem) (Cumartesi günü Allah'ın istirahate çekildiğini) demek istediklerini anladı. Bunun üzerine Yüce Allah: "Andolsun, gökleri, yeri ve ikisi arasında bulunanları altı günde yarattık. Bize bir yorgunluk da dokunmadı. O hâlde onların söylediklerine sabret..."âyetlerini indirdi.

İbnu'l-Münzir, Hâkim ve Beyhakî'nin el-Esmâ' ve's-Sifât'ta bildirdiğine göre İbn Abbâs: "...Ona ve yeryüzüne, «İsteyerek veya istemeyerek gelin» dedi..." âyetini açıklarken şöyle demiştir: Yüce Allah gökyüzüne: "Güneş'ini, Ay'ını ve yıldızlarını çıkar!" buyurdu. Yere de: "Irmaklarını ve meyvelerini çıkar!" buyurdu. Yer ile gök de buna: "...İsteyerek geldik..."karşılık verdiler.

İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: (.....) ifadesini: "Verin" şeklinde açıklamıştır. (.....) ifadesini de: "Verdik" şeklinde açıklamıştır.

Firyâbî ve Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Mücâhid: "...Her göğe kendi işini bildirdi..." âyetini açıklarken: "Bildirdiği ve takdir ettiği bu şeyler yıldız, gezegen gibi şeylerin yaratılmasıdır" demiştir.

Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Katâde: "...Her göğe kendi işini bildirdi..." âyetini açıklarken: "Gökteki Güneş'i, Ay'ı, yıldızları yaratması ve bunların bir düzen içinde işlemesidir" demiştir.