3

"Andolsun çifte ve teke!"

Ahmed, Abd b. Humeyd, Tirmizî, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim, Hâkim ve İbn Merdûye, İmrân b. Husayn'dan bildirir: Hazret-i Peygamber'e (sallallahü aleyhi ve sellem) bu âyetteki çift ile tek ifadeleri sorulunca: "Bunlardan kasıt namazdır. Zira kimisi çift, kimisi de tek rekatlıdır" buyurmuştur.

Abdurrezzâk, Abd b. Humeyd ve İbn Cerîr'in bildirdiğine göre İmrân b. Husayn: "Andolsun çifte ve teke!" âyetini açıklarken: "Bunlardan kasıt, farz namazlardır. Zira kimisi çift, kimisi de tek rekatlıdır" demiştir.

Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Katâde: "Andolsun çifte ve teke!"âyetini açıklarken: "Bundan kasıt namazlardır, zira kimisi çift kimisi de tek rekatlıdır" demiştir. Hasan ise bu konuda: "Bundan kasıt sayılardır. Zira kimisi çift kimisi ise tektir" demiştir.

Abd b. Humeyd ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Ebu'l-Âliye: "Andolsun çifte ve teke!" âyetini açıklarken şöyle demiştir: "Bundan kasıt akşam namazıdır. Çift olan ilk iki rekatı, tek olan da üçüncü rekatıdır."

İbn Ebî Hâtim, Rabî' b. Enes'ten bunun aynısını bildirir.

Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Hasan(-ı Basrî): "Andolsun çifte ve teke!" âyetini açıklarken: "Yüce Allah burada çifti ve teki de olmak üzere tüm sayılar üzerine yemin etmiştir" demiştir.

Saîd b. Mansûr, Abd b. Humeyd ve İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre İbrahim en-Nehaî: "Şef ifadesi çift, Vetr ifadesi ise tek anlamındadır" demiştir.

Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: (.....) âyetini açıklarken: "İkili ve çift olan her şey Şef, tek olan her şey de Vetr'dir" demiştir.

Abdurrezzâk'ın bildirdiğine göre Mücâhid: "Andolsun çifte ve teke!"âyetini açıklarken: "Varlık âlemindeki tüm mahlukat ya çift ya da tektir. Yüce Allah da burada tüm mahlukat üzerine yemin etmiştir" demiştir.

İbn Cerîr'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Andolsun çifte ve teke!" âyetini açıklarken: "Tek olan Allah'tır. Çiftler halinde olan da sizlersiniz" demiştir.

Firyâbî, Saîd b. Mansûr, Abd b. Humeyd, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Mücâhid: "Andolsun çifte ve teke!" âyetini açıklarken şöyle demiştir: "Gök ile yer, kara ile deniz, insan ile cin, Güneş ile Ay gibi her şey Yüce Allah tarafından çifter olarak yaratılmıştır. Tek olan şey de sadece Yüce Allah'tır."

Abd b. Humeyd, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Mücâhid: "Andolsun çifte ve teke!" âyetini açıklarken: "Tek'ten kasıt Yüce Allah'tır. Çift olan da erkek ve dişi olmak üzere geriye kalan mahlukattır" demiştir.

Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Mücâhid: "Çiftten kasıt, Âdem ile Havva'dır. Tek'ten kasıt ise Yüce Allah'tır" demiştir.

Abd b. Humeyd'in İsmâîl vasıtasıyla bildirdiğine göre Ebû Sâlih: "Andolsun çifte ve teke!" âyetini açıklarken: "Yüce Allah her şeyden bir çift yaratmıştır. Yüce Allah'ın kendisi ise tek'tir ve Samed'dir" demiştir. Ravi İsmâîl der ki: "Ebû Sâlih'in bu açıklamasını Şa'bî'ye aktardığımda: "Mesrûk de aynı şeyi söylerdi" dedi."

İbn Ebî Şeybe, İbn Ömer'den bildirir: Kişi, namazların ardından ve yatağına girdiği zaman üçer defa: "Çift ve tek olan her şey sayısınca, Allah'ın tam, eksiksiz, temiz ve mübarek olan sözleri sayısınca derim ki Allah en büyüktür, büyükler büyüğüdür" ve: "Çift ve tek olan her şey sayısınca Allah'ın tam, eksiksiz, temiz ve mübarek olan sözleri sayısınca derim ki Allah'tan başka ilah yoktur" derse kıyamet gününde Cennete girene kadar bu sözler kabrinde, köprüde ve Sırat'ta kendisine nur olurlar.

Taberânî ve İbn Merdûye -zayıf bir senedle- Ebû Eyyûb'dan bildirir: Hazret-i Peygamber'e (sallallahü aleyhi ve sellem) bu âyetteki çift ile tek ifadelerinin anlamı sorulunca: "Bunlar iki gün ile bir gecedir. Günler Arafe günü ile kurban günüdür. Gece ise Müzdelife (vakfesi) gecesi de olan kurban gününün gecesidir" karşılığını verdi.

Abd b. Humeyd ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Atâ: "Andolsun çifte ve teke!" âyetini açıklarken: "Bunlar hac günleridir. Çift olandan kasıt, Arafe günü ile kurban günüdür. Tek olan da kurban gününün gecesidir" demiştir.

İbn Cerîr'in Câbir'den bildirdiğine göre Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem): "Çiftten kasıt, iki gündür. Tek'ten kasıt ise bunların üçüncü günüdür" buyurmuştur.

Abdurrezzâk, Saîd b. Mansûr, İbn Sa'd, Abd b. Humeyd, İbn Cerîr, İbnu'l- Münzir ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre Abdullah b. ez-Zübeyr'e bu âyetteki çift ile tek ifadelerinin anlamı sorulunca şöyle demiştir: "...Çiftten kasıt "Kim iki gün içinde acele edip (Mina'dan Mekke'ye) dönerse, ona günah yoktur..." âyetinde bahsedilen iki gündür. Tekten kasıt ise bunların üçüncü günüdür." Başka bir lafızda ise: "Çiftten kasıt, Teşrîk günlerinin ortasıdır. Tekten kasıt ise Teşrîk günlerinin son günüdür" şeklindedir.

Abd b. Humeyd, İbn Cerîr, İbnu'l-Münzir, İbn Ebî Hâtim, İbn Merdûye ve Beyhakî'nin Şuabu'l-îman'da bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Andolsun çifte ve teke!" âyetini açıklarken: "Çiftten kasıt, kurban günü, tekten kasıt ise Arafe günüdür" demiştir.

Abdurrezzâk, Abd b. Humeyd ve İbn Ebî Hâtim'in bildirdiğine göre İkrime: "Tekten kasıt, Arafe günü, çiftten kasıt ise kurban günüdür. Zira Arafe günü Zilhicce ayının dokuzu, kurban günü ise onuncu günüdür" demiştir.

Abd b. Humeyd'in bildirdiğine göre Dahhâk: "Çiftten kasıt kurban günü, tekten kasıt ise Arafe günüdür. Bu iki gün, on gün içindeki diğer günlere üstünlüklerinden dolayı Yüce Allah bunların üzerine yemin etmiştir" demiştir.