ALAK SÛRESİ

İbn Merdûye'nin değişik kanallardan bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Mekke'de Kur'ân'dan ilk indirilen sûre Alak Sûresi'dir" demiştir.

İbn Merdûye'nin bildirdiğine göre Abdullah b. ez-Zübeyr: "Alak Sûresi, Mekke'de nazil oldu" demiştir.

İbn Ebî Şeybe, İbnu'd-Durays, İbnu'l-Enbârî Mesâhif de, Taberânî, Hâkim, İbn Merdûye ve Ebû Nuaym Hilye'de Ebû Mûsa el-Eş'arî'den bildirir: "Muhammed'e (sallallahü aleyhi ve sellem) ilk indirilen sûre, Alak Sûresi'dir."

Beyhakî Delâil'de İbn Şihâb'dan bildirir: Muhammed b. Abbâd b. Câfer el- Mahzûmî'nin bana bildirdiğine göre âlimlerinden biri şöyle demiştir. Yüce Allah, Hazret-i Peygamber'e (sallallahü aleyhi ve sellem) ilk olarak "Yaratan Rabbinin ismiyle oku! O, insanı bir kan pıhtısından yarattı. Oku! Rabbin en büyük kerem sahibidir. O ki kalemle öğretendir. O, insana bilmediğini öğretendir" âyetlerini indirdi." Yine dediklerine göre bu âyetler sûrenin Hira mağarasında nazil olan baş tarafıdır. Sûrenin kalan kısmı ise daha sonra Yüce Allah'ın dilediği şekilde nazil olmuştur.

İbn Cerîr, Hâkim, İbn Merdûye ve Beyhakî'nin bildirdiğine göre Hazret-i Âişe: "Kur'ân'dan ilk indirilen sûre Alak Sûresi'dir" demiştir.

Abdurrezzâk, Ahmed, Abd b. Humeyd, Buhârî, Müslim, İbn Cerîr, İbnu'l- Enbârî Mesâhif de, İbn Merdûye ve Beyhaki, İbn Şihâb vasıtasıyla Urve b. ez- Zübeyr'den bildirdiğine göre müminlerin annesi Âişe şöyle demiştir: Resûlullah'a (sallallahü aleyhi ve sellem)ilk vahyin gelmesi uykuda iken gördüğü salih rüyalarla olmuştur. Zira ne zaman bir rüya görse rüyası gün ışığı gibi zuhur ediyordu. Sonra ona yalnızlık sevdirildi. Hira mağarasına çekilir, ailesine uğramadan birkaç gece kalır ibadet ederdi. Azığı yanında bulunurdu. Sonra Hatice'nin yanına döner, Hira'da bir o kadar daha kalmak için azık hazırlardı. Bu şekilde Hak, Hira mağarasına, yanına gelene kadar devam etti. Yine oradayken karşısına melek çıkıp: "Oku!" dedi. Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem): "Ben okuma bilmem" karşılığını verdi."

Resûlulah (sallallahü aleyhi ve sellem) sonrasını şöyle anlattı: "Bunun üzerine beni alıp takatim kesilinceye kadar sıktı. Sonra bıraktı ve: «Oku!» dedi. Ben yine: «Ben okuma bilmem» karşılığını verdim. Bunun üzerine tekrar beni alıp takatim kesilinceye kadar sıktı. Sonra bıraktı ve: «Oku!» dedi. Ben yine: «Ben okuma bilmem» karşılığını verdim. Sonra üçüncü kez beni alıp, takatim kesilinceye kadar sıktı. Sonra bıraktı ve: «Yaratan Rabbinin ismiyle oku! O, insanı bir kan pıhtısından yarattı. Oku! Rabbin en büyük kerem sahibidir. O ki kalemle öğretendir» dedi."

Bunun üzerine Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) ürperti içinde geri döndü. Hatice binti Huveylid'in yanına girerek: "Beni örtün! Beni örtün!" buyurdu. Onu örttükten bir süre sonra ürpertisi gitti. Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem), Hatice'ye olanları anlattı ve: "Bana bir şey olacak diye korktum" buyurdu. Hatice ise: "Hayır! Vallahi Yüce Allah seni hiçbir zaman utandıracak değildir. Zira sen akrabalarını gözetir, zayıfların yükünü hafifletir, yoksula yardım eder, misafiri ağırlar ve haktan gelen musibetler karşısında halka yardım edersin" karşılığını verdi.

Sonrasında Hatice, Hazret-i Peygamber'i (sallallahü aleyhi ve sellem), amcası oğlu olan Varaka b. Nevfel b. Abdiluzza'ya götürdü. Varaka, cahiliye döneminde Hıristiyan olmuştu. İbranice yazmayı bilir, İncil'i İbranice Yüce Allah'ın dilediği kadar yazardı. Yaşlı ve gözleri kör olmuş birisiydi. Hatice ona: "Ey amcaoğlu! Kardeşinin oğlunu bir dinle!" dedi. Varaka, Resûlullah'a (sallallahü aleyhi ve sellem): "Yeğenim! Ne görüyorsun?" diye sorunca, Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) gördüklerini ona anlattı. Bunun üzerine Varaka, ona: "Bu gördüğün Yüce Allah'ın, Mûsa'ya gönderdiği Nâmûs'tur. Keşke genç olsaydım. Kavmin seni (Mekke'den) çıkaracağı zaman keşke hayatta olabilseydim" dedi. Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem): "Beni çıkaracaklar mı ki?" diye sorunca, Varaka: "Evet! Senin getireceğin şeyle (misyonla) gelen hiçbir kişi yoktur ki düşmanlığa uğramamış olsun! Şayet o güne ben de yetişebilirsem seni korur ve yardımcı olurum" dedi. Ancak çok geçmeden Varaka vefat etti, vahiy de kesintiye uğradı."

Ravi İbn Şihâb der ki: Ebû Seleme b. Abdirrahman'ın bana bildirdiğine göre Câbir b. Abdillah el-Ensârî vahyin bir süre kesilmesi konusunu anlatırken Resûlullah'tan naklen şöyle demiştir: "Bir ara yürürken semadan bir ses işittim. Başımı kaldırıp baktığımda Hira mağarasında bana gelen meleği gördüm. Bu melek gök ile yer arasını dolduran bir kürsüye kurulmuştu. Ondan çok korktum ve eve dönüp: «Beni örtün! Beni örtün!» dedim. Sonrasında Yüce Allah bana: «Ey bürünüp sarınan! Kalk ve uyar. Rabbini yücelt. Giysilerini temiz tut. Kötü şeyleri terket» âyetlerini indirdi. Bu âyetlerin nazil olmasından sonra da vahiyde bir kesinti olmadı."

İbnu'l-Münzir'in bildirdiğine göre İbn Abbâs: "Muhammed'e (sallallahü aleyhi ve sellem) nazil olan ilk sûre Alak Sûresi'dir" demiştir.

İbn Ebî Şeybe, Abd b. Humeyd, İbn Cerîr ve İbnu'l-Münzir, Mücâhid'den bildirir: "Kur'ân'dan nazil olan ilk sûre Alak Sûresi, daha sonra ise Kalem Sûresi'dir."

İbnu'l-Münzir ve İbn Merdûye, İbn Abbâs'tan bildirir: "Kur'ân'dan ilk olarak beş âyet nazil oldu. Bunlar da: "Yaratan Rabbinin ismiyle oku! O, insanı bir kan pıhtısından yarattı. Oku! Rabbin en büyük kerem sahibidir. O ki kalemle öğretendir. O, insana bilmediğini öğretendir" âyetleridir."

İbn Ebî Şeybe ve Abd b. Humeyd, Ubeyd b. Umeyr'den bildirir: "Kur'ân'dan nazil olan ilk sûre Alak Sûresi, daha sonra ise Kalem Sûresi'dir."

İbnu'l-Enbârî Mesâhifde Hazret-i Âişe'den bildirir: "Resûlullah'a (sallallahü aleyhi ve sellem) Alak Sûresi'nden sonra ilk nazil olan sûreler Kalem, Müddessir ve Duhâ sûreleridir."

Abdurrezzâk ve Abd b. Humeyd, Zührî ile Amr b. Dînar'dan bildirir: "Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Hira mağarasında iken bir melek kendisine üzerinde: "Yaratan Rabbinin ismiyle oku! O, insanı bir kan pıhtısından yarattı. Oku! Rabbin en büyük kerem sahibidir. O ki kalemle öğretendir. O, insana bilmediğini öğretendir" yazılı olan ipekten bir kumaş parçası getirdi."

Hâkim, Amr vasıtasıyla Câbir'den bildirir: "Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) Hira mağarasında iken bir melek kendisine, üzerinde: "Yaratan Rabbinin ismiyle oku! O, insanı bir kan pıhtısından yarattı. Oku! Rabbin en büyük kerem sahibidir. O ki kalemle öğretendir. O, insana bilmediğini öğretendir" yazılı olan ipekten bir kumaş parçası getirdi."

İbn Ebî Şeybe, İbn Cerîr ve Ebû Nuaym Delâil'de Abdullah b. Şeddâd'dan bildirir: Cebrail, Muhammed'e (sallallahü aleyhi ve sellem) geldi ve: "Ey Muhammed! Oku!" dedi. Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem): "Neyi okuyayım?" diye sordu. Cebrail onu sarıp sıktı ve bir daha: "Ey Muhammed! Oku!" dedi. Allah Resûlü yine: "Neyi okuyayım?" diye sorunca da Cebrail: "Yaratan Rabbinin ismiyle oku! O, insanı bir kan pıhtısından yarattı. Oku! Rabbin en büyük kerem sahibidir. O ki kalemle öğretendir. O, insana bilmediğini öğretendir" dedi. Sonrasında Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem), Hazret-i Hatice'nin yanına geldi ve: "Ey Hatice! Sanırım cinler bana uğradı!" buyurdu. Hazret-i Hatice: "Vallahi hayır! Rabbin sana böyle bir şeyi yapacak değildir! Zira asla bir kötülük yapmış değilsin!" karşılığını verdi ve Varaka'ya gelip durumu ona bildirdi. Varaka, Hazret-i Hatice'ye: "Eğer dediğin gibiyse kocan bir peygamber demektir. Bundan dolayı da kavminden şiddet görecektir. Şayet o günlere yetişirsem ona iman edenlerden biri olurum" dedi. Sonrasında Cebrâil bir süre Hazret-i Peygamber'e (sallallahü aleyhi ve sellem) gelmeyince, Hazret-i Hatice: "Gördüğüm kadarıyla Rabbin sana darıldı" dedi. Bunun üzerine Yüce Allah: "Andolsun kuşluk vaktine ve sükûna erdiğinde geceye ki Rabbin seni bırakmadı ve sana darılmadı" âyetlerini indirdi.

İbn Merdûye, Hazret-i Âişe'den bildirir: Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem), Hazret-i Hatice ile birlikte bir aylığına itikafa girdi. Bu itikafları Ramazan ayına denk gelmişti. Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem) itikaftan çıkınca "es-Selâmu aleyküm" diye bir ses işitti. Önce bunun cinlerin seslenmesi olduğunu düşündüler. Ancak Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem): "Sevinin! Zira selam hayırlı bir şeydir" buyurdu... Daha sonrasında Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) bir gün Cebrâil'i Güneş'in üzerinde gördü. Bir kanadı doğuda bir kanadı ise batıdaydı. Allah Resûlü bunu anlatırken Cebrail'i bu şekilde görünce: "Ondan korktum" buyurmuştur. Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem) ailesinin yanına eve giderken kapıda Cebrail'i gördü. Sonrasını Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle anlattı: "Kapıda onunla karşılaşınca benimle konuşmaya başladı ki bu konuşmayla ona ısındım. Daha sonra görüşmek üzere bir zaman belirlediğinde söz konusu zamanda dediği yere gittim, ancak Cebrail gelmedi."

Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem) söz konusu yerden dönerken Cebrail ve Mikail'le karşılaştı. Cebrail yeryüzüne inerken Mikail gökyüzü ile yeryüzü arasında kaldı. Sonrasını Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle anlattı: "Cebrail beni tutup sırt üstü yere yatırdı. Yatırdıktan sonra karnımı yarıp içinden Yüce Allah'ın dilediği şeyi çıkardı. Onu altın bir tasın içinde yıkadıktan sonra geri yerine koydu. Sonra bir kabı çevirir gibi beni ters çevirdi ve sırtıma mührü vurdu. Mührün sırtıma değmesini de hissettim. Mührü vurduktan sonra bana: «Yaratan Rabbinin ismiyle oku!» dedi. Oysa öncesinde yazılı bir şey okumuş değildim. Cebrail beni boğazımdan tutunca hıçkırarak ağlamaya başladım. Boğazımı bıraktıktan sonra da bana: «Yaratan Rabbinin ismiyle oku! O, insanı bir kan pıhtısından yarattı. Oku! Rabbin en büyük kerem sahibidir. O ki kalemle öğretendir. O, insana bilmediğini öğretendir» dedi. Sonrasında ise hiçbir şeyi unutmadım. Bunları yaptıktan sonra beni bir adamla tarttı. Ancak adama ağır bastım. Başka bir adamla tartınca yine ona ağır bastım. Yüz adamın karşısına koyup tartınca hepsine ağır bastım. Bunun üzerine Mikail: «Kabe'nin Rabbine andolsun ki ümmeti bunun peşinden gidecektir» dedi. Daha sonra evime dönerken karşılaştığım her bir taş ile ağaç beni: «es-Selâmu aleyke yâ Resûlallah! » diye selamlamaya başladı. Eve, Hatice tıitı yanına girdiğimde o da beni: «es-Selâmu aleyke yâ Resûlallah!» diyerek karşıladı."

Taberânî, Sevbân'dan bildirir: Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem): "Allahım! İslam'ı Ömer b. el-Hattâb ile aziz kıl" diye dua etmişti. Ömer de akşam vakti Alak Sûresi'ni okuyan kızkardeşini dövmüş, hatta öldüğünü düşünerek onu bırakmıştı. Ancak seher vakti uyandığında Alak Sûresi'ni okuyan kızkardeşinin sesini işitti. Okunanı duyunca da: "Vallahi bu ne şiirdir, ne de mırıltıdır" dedi ve Resûlullah'ın (sallallahü aleyhi ve sellem) yanına gitti. Resûlullah'ın (sallallahü aleyhi ve sellem) bulunduğu eve gelince kapıda Bilal'ı gördü. Kapıyı itip girmek isteyince Bilâl: "Sen kimsin?" diye sordu. Ömer: "Ben Ömer b. el-Hattâb'ım" karşılığını verdi. Bilâl: "Girmen için Resûlullah'tan (sallallahü aleyhi ve sellem) izin alıncaya kadar bekle" diyerek içeri girdi. Bilâl: "Yâ Resûlallah! Ömer geldi, kapıda bekliyor" deyince, Resûlullah (sallallahü aleyhi ve sellem): "Yüce Allah şayet Ömer'e bir hayır dikmişse onu Müslüman kılar" buyurdu ve: "Ona kapıyı aç" emrini verdi. Ömer içeri girince Allah Resûlü onu kollarından tuttu ve sarsarak: "Ne istiyorsun? Neden geldin?" diye sordu. Ömer: "Davanı bana da arzet" deyince, Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem): "Allah'tan başka ilah olmadığına, tek ve ortaksız olduğuna, Mulıammed'in de onun kulu ve Resûlü olduğuna şehadet edersin" buyurunca Ömer oracıkta Müslüman oldu. Sonrasında Allah Resûlü (sallallahü aleyhi ve sellem) ona: "Çıkabilirsin" buyurdu.

1

Bkz. Ayet:5