63

Hani sizden kesin söz almış ve Tûr’u üzerinize kaldırmıştık. Biz de size verdiğimizi kuvvetle tutun ve içindekini hatırlayın ki, günahlardan sakınasınız, demiştik.

Bu âyette hitap edilenler Yahudilerdir. Misak kelimesi mifal vezninde sözü yemin veya antlaşma veya ona benzer bir şeyle tekit etmektir.

Bu misak hakkında da üç görüş vardır:

Birincisi: Onlardan Tevrattakilerle amel etme sözü alındı, onlarsa içindekileri ikrar etmek istemediler, bunun üzerine Tûr tepelerine kaldırıldı, bunu Mukâtil demiştir.

Ebû Süleyman Dımeşki de şöyle demiştir: Tevrattakilerle amel edeceklerine dair Allah’a söz verdiler, Mûsa da onu getirip de içindeki ağır şeyleri görünce onu almaktan çekindiler, bunun üzerine Tûr tepelerine kaldırıldı.

İkincisi: Bu Allahü teâlâ’nın peygamber ve onlara tabi olanlardan Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’e karşı aldığı sözdür, bunu da Zeccâc demiştir.

Üçüncüsü: Yine

Zeccâc: Bu misakın elestü bezminde (kalu belâ’da) Âdem’in zürriyetlerinden alınan söz olması da muhtemeldir, demiştir.

Tûr’u üzerinize kaldırdık: Ebû Ubade şöyle demiştir: Arapça’da tur dağ demektir.

İbn Kuteybe de, tur Süryanice’de dağ manasınadır, demiştir.

İbn Abbâs da şöyle demiştir: Üzerinde bitki örtüsü olan dağ turdur, bitki örtüsü olmayan tur değildir.

O hangi dağdır? Bu hususta da üç görüş vardır:

Birincisi: Filistin’de bir dağdır, bunu İbn Abbâs demiştir.

İkincisi: Eteğine kondukları bir dağdır, bunu da Katâde demiştir.

Üçüncüsü: Rabbinin Mûsa’ya tecelli ettiği dağdır, bunu da Mücâhid demiştir.

Ulemanın çoğunluğuna göre dağın üzerlerine kaldırılması Tevrat’ı kabul etmek istememelerinden dolayıdır.

Süddi de: Kutsal topraklara girmek istememelerinden dolayıdır, demiştir.

"Size verdiğimizi kuvvetle tutun": Kuvvet hakkında da dört görüş vardır:

Birincisi: Ciddiyet ve çaba ile demektir. Bunu İbn Abbâs, Katâde ve Süddi demişlerdir.

İkincisi: İtâattir, bunu da Ebû’l - Âliyye demiştir. Üçüncüsü de: İçindekilerle amel etmektir, bunu da Mücâhid demiştir.

Dördüncüsü: Doğruluktur, bunu da İbn Zeyd demiştir.

İçindekini hatırlayın: Bunda da iki görüş vardır:

İçine aldığı sevap ve azabı hatırlayın, bunu İbn Abbâs demiştir.

İkincisi: Bunun manası, içindekini inceleyin demektir, bunu da Zeccâc demiştir.

"ki, korunasınız":

İbn Abbâs: Azaptan korunursunuz, demiştir.