142

İnsanlardan beyinsizler:

"Onları üzerinde bulundukları kıbleden çeviren nedir?” diyecekler. De ki: Doğu da batı da Allah'ındır. Dilediğini doğru yola iletir.

"İnsanlardan beyinsizler diyecekler": Bunlar hakkında da üç görüş vardır:

Birincisi: Onlar Yahudilerdir, bunu Bera b. Azib, Mücâhid ve Said b. Cübeyr demişlerdir.

İkincisi: Onlar Mekke halkıdır, bunu da Ebû Salih, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

Üçüncüsü: Onlar münafıklardır, bunu da Süddi, İbn Mes’ûd ile İbn Abbâs’tan nakletmiştir. Hepsinin bunları demiş olmaları da mümkündür. Âyet, kıblenin değiştirilmesinden sonra inmiştir.

Süfeha: Cahiller demektir.

Ma-vellâhüm de onları kıblelerinden ne çevirdi demektir. Kıbleden de Beytü’l - Mukaddes’i kastediyor.

Âlimler; Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in Medine’ye geldikten sonra Beytü'l - Mukaddes’e dönerek ne kadar zaman namaz kıldığında altı görüş beyan ederek ihtilaf etmişlerdir:

Birincisi: On altı veya on yedi aydır, bunu Bera b. Azîb demiştir.

İkincisi: On yedi aydır, bunu da İbn Abbâs demiştir.

Üçüncüsü: On üç aydır, bunu Muâz b. Cebel demiştir.

Dördüncüsü: Dokuz veya on aydır, bunu da Enes b. Malik demiştir.

Beşincisi: On altı aydır.

Altıncısı: On sekiz aydır. Bu iki görüş Katâde’den rivayet edilmiştir.

Beytü’l - Mukaddes’e yönelmesi kendi görüşü ile mi idi veya vahiy ile mi idi? Bunda iki görüş vardır:

Birincisi: O, Allah’ın emri ve vahyi ile idi, bunu İbn Abbâs ve İbn Ciireyc demişlerdir.

İkincisi: O, kendi içtihadı ve görüşü ile idi, bunu da Hasen, Ebû’l - Âliyye, İkrime ve Rebi’ demişlerdir.

Katâde de şöyle demiştir: İnsanlar,

"doğu da batı da Allah’ındır” (Bakara: 115) kavli ile istedikleri tarafa dönerlerdi. Sonra onlara Beytü’l -Mukaddes’e dönmelerini emretti.

Beytü'l - Mukaddesi seçme sebebinde de iki görüş vardır:

Birincisi: Ehl-i kitabın kalplerini kazanmak içindi, bunu bazı müfessirler demiştir.

İkincisi: Arapları alışık olmadıkları şey ile denemek içindi, bunu da Zeccâc demiştir.