23

Kendilerine kitaptan bir nasip verilenleri görmedin mi; bunlar aralarında hüküm vermesi için Allah’ın kitabına davet ediliyorlar da sonra içlerinden bir grup yüz çeviriyorlar.

"Kendilerine kitaptan bir nasip verilenleri görmedin mi?": Bunun

iniş sebebi için dört görüş vardır:

Birincisi: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem dershanede oturan bir Yahudi cemaatinin yanına girdi, onları Allah’a davet etti; içlerinden iki adam kalktı: "Sen kimin dinindensin?” dediler. O da: İbrahim dininden, dedi. Onlar da: O Yahudi idi, dediler. O da: öyleyse Tevrat’ı getirin, dedi; kabul etmediler. Bunun üzerine bu âyet indi. Bunu Said b. Cübeyr, demiştir.

İkincisi: Yahudilerden bir erkekle bir kadın zina ettiler, önemlerinden dolayı onları recmetmek istemediler. Belki müsaade eder diye durumlarını Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e götürdüler. O da onların recmedilmelerine hükmetti. Onlar da: Ya Muhammed, bize haksızlık ettin, bizde recim yoktur, dediler. O da: Tevrat’a başvuralım, dedi. İbn Soriya geldi, Tevrat’tan okudu. Recm âyetinin üzerine gelince eliyle orayı kapattı ve arkasını okudu. İbn Selam: Orayı atladı, dedi. Sonra kalkıp kendisi okudu. Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem de o iki Yahudinin recmedilmelerini emretti. Yahudiler buna kızdılar, âyet bunun üzerine indi. Bunu Ebû Salih, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

Üçüncüsü: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem, Yahudileri İslâm’a davet etti, Numan b. Ebi Evfa: Gel, seninle hahamlara başvuralım, dedi. O da: Hayır, Allah’ın kitabına müracaat edelim, dedi. O da: Hayır, hahamlara edelim, dedi. Bunun üzerine bu âyet indi. Bunu da Süddi, demiştir.

Dördüncüsü: Bu bir bölük Yahudi hakkında indi, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem onları İslâm’a davet etti ve Tevrat’ı getirin, onda benim peygamber olduğum yazılıdır, dedi. Onlar da kabul etmediler; bunun üzerine bu âyet indi. Bunu da Mukâtil b. Süleyman, demiştir.

Açıklama: Onlara verilen nasip Tevrat’tan öğrendikleri ilimdir. Davet edildikleri kitap hakkında da iki görüş vardır:

Birincisi: O Tevrat’tır, bunu İkrime, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir. Çoğunluğun görüşü de budur.

İkincisi: O Kur’ân’dır, bunu da Ebû Salih, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir. Bu da Hasen ile Katâde’nin görüşüdür.

Aralarında kitabın vermesi istenen hükümde de dört görüş vardır:

Birincisi: İbrahim'in dinidir.

İkincisi: Zina cezasıdır. Bu ikisi İbn Abbâs’tan rivayet edilmiştir.

Üçüncüsü: İslâm dininin doğruluğudur, bunu da Süddi, demiştir.

Dördüncüsü: Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’in peygamberliğinin gerçekliğidir, bunu da Mukâtil, demiştir.

Eğer:

"Tevelli yüz çevirmektir, tekrar i’râzı kullanmasının ne faydası vardır?” denilirse, buna dört türlü cevap verilir:

Birincisi: O tekittir.

İkincisi:

Mana şöyledir: Onlar davetçiden yüz çevirir, onun davet ettiği şeyden yan çizerler.

Üçüncüsü: Bedenleri ile yan çizerler, kalpleri ile haktan yüz çevirirler, demektir.

Dördüncüsü: Yüz çevirenler Âlimleridir, yan çizenler de onlara uyanlardır, bunu da İbn Enbari, demiştir.