40

O da şöyle dedi: "Rabbim, benim nasıl bir çocuğum olabilir ki, bana ihtiyarlık gelmiş, karım da kısırdır!". O da: "öyledir, fakat Allah dilediğini yapar” dedi.

"Rabbim, benim nasıl bir çocuğum olur?": Yani bu nasıl olabilir, dedi.

Şair Kümeyt de şöyle demiştir:

Bu coşku sana nereden ve nasıl geldi?

Ulema, içlerinde Hasen Basri, İbn Enbari ve İbn Keysan olduğu halde şöyle demişler: O sanki: Benim çocuğum hangi cihetten olur? Zevcemin kısırlığının gitmesi ve gençliğimin geri gelmesiyle mi? Yoksa biz bu halde iken mi gelir? Sanki bu, öğrenmek için bir soru idi, yoksa şüphe üzerine değildi.

Zeccâc şöyle demiştir: Ğulam beyyinül ğulumiyye, ve beyyinül ğulamiyye, ve beyyinül ğulume, denir. Şeyhimiz Ebû Mansur el - Lüğavi de şöyle demiştir: Ğulam gülmeden fual veznindedir, şiddetli evlenme isteği duymaktır, yani delikanlılıktır. Ortayaşlıya da ğulam (ihtiyar delikanlı) denir: Leyla Ahyeliyye: Haccac’ı methederken şöyle demiştir:

Öyle bir ğulam (delikanlıdır) ki, mızrağını havada salladığı ona su içirir.

Sanki ortayaşlıya ğulam demeleri, bir zaman delikanlı olmasındandır. Çocuğa da ğulam demeleri, hayra yorarak, ileride delikanlı olacaktır, demektir. Şöyle de denilmiştir: Ğulam bıyığı yeni biten gence denir.

Şair şöyle demiştir:

Delikanlı oğlanlar ve kızlar onun için önem teşkil etmezler.

"Yaşlılık bana yetişti": Yani ben yaşlılığa yetiştim, demektir.

Zeccâc şöyle demiştir: Yetiştiğin her şey de sana yetişmiştir. O günki yaşı hakkında ise altı görüş vardır:

Birincisi: O yüz yirmi yaşında idi, karısı da doksan sekiz yaşında idi. Bunu İbn Abbâs, demiştir.

İkincisi: O yetmiş küsur yaşında idi, bunu da Katâde, demiştir.

Üçüncüsü: O yetmiş beş yaşında idi, bunu da Mukâtil, demiştir.

Dördüncüsü: O yetmiş yaşında idi, bunu da Fudayl b. Gazvan nakletmiştir.

Beşincisi: Altmış beş yaşında idi.

Altıncısı: Altmış yaşında idi.

Neden: Akır, dedi de akira, demedi? Çünkü bu sıfatta aslolan müennestir, bunda müzekker iğreti gibidir. Tâlık ve hâyız sıfatları da böyledir (bunlar kadınlara hastır, tekrar tenis edilmez). Bu, Ferrâ’’nın görüşüdür.