41

Her ümmetten bir şahit getirdiğimiz ve seni de onların üzerine şahit getirdiğimiz gün (halleri) nice olur?

"Her ümmetten bir şahit getirdiğimiz gün halleri nice olur?":

Zeccâc: Âyetin manası: Kıyamet gününde onların hali nasıl olur, demektir; hal kelimesi atılmıştır, çünkü manadan anlaşılmaktadır. "Keyfe” lâfzı istifham için ise de manası azarlamadır. Şahit de ümmetin Nebisidir.

Ne ile şahitlik edeceği hususunda da dört görüş vardır:

Birincisi: Risaletini ümmetine tebliğ ettiğine dair şahitlik edecektir, bunu İbn Mes’ûd, İbn Cüreyc, Süddi ve Mukâtil, demişlerdir.

İkincisi: İmanlarına şahitlik edecektir, bunu da Ebû’l - Âliyye, demiştir.

Üçüncüsü: Amellerine şahitlik edecektir, bunu da Mücâhid ile Katâde, demişlerdir.

Dördüncüsü: Lehlerine ve aleyhlerine şahitlik edecektir, bunu da Zeccâc, demiştir.

"Seni de getirdiğimiz zaman": Yani Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem’i.

"Onlar” kelimesi üzerinde de üç görüş vardır:

Birincisi: Onlar bütün ümmetidir. Sonra bunda da iki görüş vardır:

Birincisi: Onların aleyhlerine şahitlik edecektir.

İkincisi: Onların lehlerine şahitlik edecektir; o zaman âlâ” lâm manasına olur.

İkinci görüş: Onlar kâfirlerdir; mesajı tebliği ettiğine dair onların aleyhine şahitlik edecektir, bunu da Mukâtil, demiştir.

Üçüncüsü: Yahudi ve Hıristiyanlardır, bunu da Maverdi, zikretmiştir.