54

Yoksa, Allah’ın, insanlara lütf ü kereminden verdiklerini mi kıskanıyorlar? Gerçekten biz, İbrahim hanedanına kitap ve hikmet verdik ve onlara büyük bir mülk verdik.

"Yoksa insanları mı kıskanıyorlar":

İniş sebebi şöyledir: Ehl-i kitaplar:

"Muhammed, kendine verilen şeylerin mütevazi olduğunu iddia ediyor, halbuki onun dokuz karısı vardır; hangi kral ondan daha üstündür?” dediler, âyet: bunun üzerine indi. Bunu el - Avfi, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

"Em” edatı hakkında da iki görüş vardır:

Birincisi: O, istifham hemzesi manasınadır, bunu İbn Kuteybe, demiştir.

İkincisi: O,

"bel” (hayır) manasınadır, bunu da Zeccâc, demiştir. Hased de Bakara suresinde zikredilmişti. Burada haset edenler de: Yahudilerdir.

Burada insanlardan da kimlerin murat edildiği hakkında dört görüş vardır:

Birincisi: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’dir, bunu Atıyye, İbn Abbâs’tan rivayet etmiş; İkrime, Mücâhid, Dahhâk, Süddi ve Mukâtil de böyle demişlerdir.

İkincisi: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem, Ebû Bekir ve Ömer’dir. Bu, Ali b. Ebû Talib radıyallahu anh’ten rivayet edilmiştir.

Üçüncüsü: Araplardır, bunu da Katâde, demiştir.

Dördüncüsü: Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem ile ashabıdır, bunu da Maverdi, zikretmiştir.

Allah'ın onlara lütfünden verdiği şey hakkında da üç görüş vardır:

Birincisi: Allahü teâlâ’nın, Nebisine dilediği kadar sayısız kadın alma müsaadesidir. Bu da İbn Abbâs, Dahhâk ve Süddi’den rivayet edilmiştir.

İkincisi: O, peygamberliktir, bunu İbn Cüreyc ile Zeccâc, demişlerdir.

Üçüncüsü: O, Araplardır görüşüne göre içlerinden bir peygamber göndermesidir.

"İbrahim hanedanına kitap verdik": Yani Tevrat, İncil ve Zebur. Bütün bunlar İbrahim hanedanındadır. Bu Peygamber de İbrahim evladındandır.

Hikmet hakkında da iki görüş vardır:

Birincisi: O, Peygamberliktir, bunu Süddi ile Mukâtil, demişlerdir.

İkincisi: Derin din bilgisidir, bunu da Ebû Süleyman Dımeşki, demiştir.

"Büyük mülk” hususunda da beş görüş vardır;

Birincisi: Süleyman’ın mülküdür, bunu Atıyye, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

İkincisi: Dâvud ile Süleyman’ın kadın mülkleridir; Dâvud’un yüz karısı, Süleyman’ın da yedi yüz karısı ile üç yüz cariyesi vardı. Bunu Ebû Salih, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir. Süddi de böyle demiştir.

Üçüncüsü: Peygamberliktir, bunu da Mücâhid, demiştir.

Dördüncüsü: Meleklerle desteklemedir, bunu da İbn Zeyd ile diğerleri demişlerdir.

Beşincisi: Dünya siyaseti ile din şeriatini birlikte yürütmedir, bunu da Maverdi, demiştir.