137

Şüphesiz iman edip sonra kâfir olanları, sonra iman edip tekrar kâfir olanları, sonra küfürlerini artıranları, Allah onları bağışlayacak ve onları doğru yola iletecek değildir.

"Şüphesiz iman edip sonra kâfir olanlar":

Kimler hakkında indiğinde üç görüş halinde ihtilaf etmişlerdir:

Birincisi: Bu âyet, Mûsa’ya iman eden, sonra Mûsa’nın ardından kâfir olan, sonra Üzeyr’e iman eden, sonra da onun ardından kâfir olan, sonra da Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem ile küfürlerini artıranlar hakkında inmiştir.

Bu görüş İbn Abbâs’a aittir. Katâde’den de şöyle dediği rivayet edilmiştir: Onlar Mûsa'ya iman ettiler, sonra buzağıya tapmakla kâfir oldular, sonra onun dönüşünden sonra ona iman ettiler, sonra arkasından da İsa’yı inkâr ettiler, sonra da Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem ile küfürlerini artırdılar.

İkincisi: O, Yahudi ve Hıristiyanlar hakkında nazil olmuştur, Yahudiler Tevrat’a iman ettiler, İncil'i inkâr ettiler; Hıristiyanlar da İncil’e iman ettiler, sonra onu bırakıp inkâr ettiler. Sonra da Kur’ân ve Muhammed ile küfürlerini artırdılar. Bunu da Şeyh an, Katâde’den rivayet etmiştir. Hasen’den şöyle dediği rivâyet edilmiştir: Onlar ehl-i kitaptan bir kavimdir, bunlar müslümanları şüpheye düşürmeye niyet ettiler, bunlar iman gösterir, sonra inkâr ederlerdi. Sonra dinlerinde kalmalan ile küfürlerini artırdılar.

Mukâtil de şöyle demiştir: Onlar Tevrat’a ve Mûsa'ya iman ettiler, sonra Mûsa'nın ardından inkâr ettiler, sonra İsa’ya ve İncil’e iman ettiler, sonra da onun ardından kâfir oldular. Sonra da Muhammed ve Kur’ân’lâ küfürlerini artırdılar.

Üçüncüsü: O, münafıklar hakkında inmiştir, onlar iman ettiler, sonra dinden döndüler, sonra küfürleri üzerinde öldüler. Bunu da Mücâhid, demiştir. İbn Cüreyc, Mücâhid’ten:

"Sonra küfürlerini artırdılar” kavlinde: Ölünceye kadar onun üzerinde sebat ettiler, dediğini rivayet etmiştir.

İbn Abbâs şöyle demiştir:

"Allah onları bağışlayacak değildir": Bunun üzerinde kaldıkları sürece.

"Onlara doğru yolu gösterecek değildir": Küfürleri sebebiyle onları hidayete erdirecek değildir. Bağışlanmamalarını küfürden sonra küfre bağlaması, şunun içindir; çünkü küfürden sonra iman edenin küfrü bağışlanır, tekrar dinden dönerse ilk küfründen de sorumlu olur (şartlı tahliye gibi eski cezayı da çeker. Mütercim).