90

Ey iman edenler, ancak içki, kumar, dikili taşlar ve fal okları şeytan işinden birer pisliktir. Bunlardan uzak durun ki, kurtulasınız.

"Ey iman edenler, ancak içki ve kumar":

İniş sebebinde dört görüş vardır:

Birincisi: Sa’d b. Ebi Vakkas, muhacir ve ensardan bir cemaatin yanına geldi, yanlarında yedi, haram edilmeden önce şarap içti: Muhacirler ensardan iyidir, dedi, bir adam da bir deve çene kemiği alıp ona vurdu, burnunu kopardı; o da Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem’e gelip durumu haber verdi. Bunun üzerine bu âyet indi. 22

22- Müslim, Fedailü's - Sahabe, hadis no, 43; Ahmed, Müsned, 3/82.

Bunu Mus’ab b. Sa’d, babasından rivayet etmiştir.

Said b. Cübeyr de şöyle demiştir: Ensardan biri bir ziyafet hazırladı, Sa'd b. Ebi Vakkas’ı davet etti, içki onlara işleyince övünmeye ve sövüşmeye başladılar. Ensari kalktı, bir deve çene kemiği alıp onunla Sa’d’in başına vurdu; yüzünden kanlar aktı. Sa’d de gidip Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e şikayet etti; bunun üzerine içkiyi haram eden:

"Ancak içki ve kumar... belki kurtulursunuz” âyeti indi.

İkincisi: Ömer b. Hattab: Allah’ım, içki hususunda bize yürek soğutucu bir açıklama yap, dedi; bunun üzerine Bakara’daki âyet indi. Yine: Allah’ım, içki hususunda bize yürek soğutucu bir açıklama yap, dedi; bunun üzerine de Nisa suresindeki:

"Sarhoşken namaza yaklaşmayın” (186 - Nisa: 43) âyeti indi. Yine: Allah’ım, içki hususunda bize yürek soğutucu bir açıklama yap, dedi; bunun üzerine de bu âyet indi. Bunu Ebû Meysere, Hazret-i Ömer’den rivayet etmiştir. 23

23- Ebû Dâvud, Eşribe, hadis no, 3670; Tirmizî, Tefsir, hadis no, 3049; Ahmed, Müsned, 1/316.

Üçüncüsü: Bir grup Müslüman içki içtiler, birbirleriyle kavga ettiler, Allah’ın razı olmayacağı sözler söylediler; bunun üzerine bu âyet indi. Bunu da İbn Ebi Talha, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

Dördüncüsü: Ensardan iki kabile içki içtiler, kendilerinden geçince birbiriyle oynadılar, ayılınca adam yüzünde, başında ve sakalında izler gördü: Bunu bana filanca kardeşim yaptı! Eğer bana şefkat gösterse idi, bunu yapmazdı, dedi. Kalplerine kin girdi, halbuki kalplerinde kin olmayan kardeşler idiler.

Bunun üzerine de bu âyet indi. Bunu da Said b. Cübeyr, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir. 24

24- Beyhakî, en - Sünen el - Kübra, 8/285; Hakim, Müstedrek, 4/141.

Biz de içki ve kumarı Bakara suresinde zikrettik. Orada "nusub” hakkında sûrenin başında iki görüş beyan ettik.

Onlar da müfessirlerin

"ensab” hakkında dedikleri şeylerdir. Yine orada

"Ezlâm"ı anlattık, rics’e gelince:

Zeccâc şöyle demiştir: O, tiksinilen her işin adıdır. Recüserrecülü yercüsü ve reciserrecülü yercesü denir ki, çirkin iş yapmaktır. Recs de ranın fethası ile şiddetli sestir, sanki rics, anlatılması çirkin ve çirkinlik düzeyi yüksek olan iştir. Ra’dün reccasün denir ki, şiddetli gök gürlemesidir.

"Şeytan işindendir":

İbn Abbâs: Şeytanın süslemesidir, demiştir. Eğer: "Nasıl ona nispet edilir ki, o işlememiştir?” denilirse, cevap şöyledir: Ona nispet edilmesi mecazidir, ona nispet edilmesi ona davet ettiği ve onu süslediği içindir. Baksanıza, bir adam başka bir adamı birini dövmeyi teşvik etse, ona:

"Bu, senin işindir!” demek doğru olur.

"Fectenibuhu":

Zeccâc: Onu terk edin, demiştir. Lügat türevi ise ondan bir kenara (canibe) çekilin, demektir. Eğer: ‘Âyette birçok şey zikredildi, sonra da tekil olarak:

"ondan uzak durun denildi?” derseniz, cevap şöyledir: “He” zamiri rics’e râcîdir, rics de içki, kumar, dikili taşlar ve fal oklarıdır. “He” zamirinin ona dönmesi, bütün bu şeylere dönmesi gibidir. Bunu İbn Enbari, demiştir.