142

Hayvanlardan yük taşıyacak ve tüyünden döşek yapılacak olanları da yarattı. Allah’ın size rızık ettiği o şeylerden yiyin, şeytanın adımlarını izlemeyin. Çünkü o, sizin için apaçık bir düşmandır.

"Ve minel en’ami hamule ten ve ferşa": Bu, yukarısına atfedilmiştir, mana: Bahçeler yarattı ve binecek ve postu serilecek hayvanlar yarattı, demek olur.

Bunda da beş görüş vardır:

Birincisi: Hamule: Deve gibi binilecek, ferş de: Onların küçükleridir, bunu İbn Mes’ûd, Hasen, Mücâhid ve İbn Kuteybe, demişlerdir.

İkincisi: Hamule: Sırtından istifade edilen, ferş de otlayandır, bunu da Dahhâk, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

Üçüncüsü: Hamule: Deve, katır, merkep ve sırtına binilen her türlü hayvandır, ferş de: Koyundur. Bunu da İbn Ebi Talha, İbn Abbâs'tan rivayet etmiştir.

Dördüncüsü: Hamule: Deveden, ferş de koyundandır, bunu da Dahhâk, demiştir.

Beşincisi: Hamule: Deve ve sığır, ferş de: Koyun ve devenin binil - meyenidir. Bunu da Katâde, demiştir. İkrime, Ebû’l - Mütevekkil ve Ebû’l - Cevza, hanın zammesiyle:

"humule” okumuşlardır.

"Allah'ın size rızık ettiklerinden yiyin":

Zeccâc, mana şöyledir, demiştir. Haram ettiğiniz adı geçen şeyleri haram etmeyin.

"Şeytanın adımlarını izlemeyin": Yani yolundan gitmeyin, demektir.

Semaniyete ezvac kavli: Hamuleten ve ferşa” kavlinden bedeldir. Zevç lügatte çifti çift eden tektir. Mûsannif şöyle der: Bu kelâmda tamamlayıcı unsur eksiktir, o da şöyle demektir: Zevç, yanında kendi cinsinden olan şeydir (ayakkabı teki gibi. Mütercim). O zaman her birine zevç (çift) denir.