145

De ki: Bana vahyedilenler arasında yiyen birine haram edilmiş olarak ancak şunları buluyorum: ölü yahut akıcı kan veyahut domuz eti - çünkü o, pistir - veyahut da Allah'tan başkası için boğazlanmış bir fısk. Artık kim saldırmadan ve tecavüz etmeden darda kalırsa, şüphesiz Rabbin çok bağışlayıcı, çok merhamet edicidir.

"De ki: Bana vahyedilenler arasında yiyen birine haram edilmiş olarak ancak şunları buluyorum":

Bununla haram ve helâl etmenin ancak vahiy ile sabit olacağına dikkatlerini çekti.

Tâvûs ile Mücâhid, mana şöyledir, demişlerdir: Cahiliyede helâl saydığınız şeylerden haram edilenleri ancak şunlar olarak görüyorum. Taim, yiyen demektir.

"İlla en yekune meyteten": Yani ancak yenen şeyin ölü (leş) olması hariçtir, demektir.

İbn Kesir ile Hamze, ye ile

"illâ en yekune", "meyteten"i de nasb ile okumuşlardır.

İbn Âmir de, te ile:

"İlla en tekune", meytetün"ü de merfu olarak okumuşlardır.

Mana da: Meğerki o yenen ölü ola veya ölü olarak meydana gele, demek olur.

"Yahut akıcı kan":

Katâde: Ancak akıcı kan haram edilmiştir. Ama ete karışan kanda bir mahzur yoktur, demiştir.

Zeccâc da: Mefsuh, dökülmüş kan demektir, demiştir. Onlar hayvan kestikleri zaman et gibi kanı da yerlerdi (içerlerdi). Rics ise: Tiksinilen şeye ve azaba, denir.

"Yahut fisk": Yani yenen şeyin fisk (murdar) olması, demektir.

"Ühille liğayrillahi bih": Yani boğazlanırken üzerine Allah’tan başkasının adı söylenen demektir. Üzerine Allah’tan başkasının adı söylenene fisk denilmiştir ki, fisk: Dinden çıkmak demektir.

Nasih ve mensuh Âlimleri bu âyette iki görüş halinde ihtilaf etmişlerdir:

Birincisi:

O muhkemdir, bu görüş sahiplerinin muhkem olmasında da üç görüşleri vardır:

Birincisi: O, haberdir, haberde nesh olmaz.

İkincisi: O sordukları bir soruya cevap olarak gelmiştir, cevap da sual kadar olur. Sonra da haram edilenler haram edilmiştir.

Üçüncüsü: Hayvanların içinde bu zikredilenlerden başka haram edilen yoktur.

İkinci görüş: O, Maide suresinde zikredilen boğulmuş ve süsülmüş hayvanlar; sünnette de evcil merkeplerin ve yırtıcı dişi olan bütün canavarların ve kesici pençesi olan bütün kuşların haram edilmesiyle haram edilmiştir. Maide âyetinin bu ayete dahil olduğu da söylenmiştir; çünkü bu şeylerin hepsi ölüdür.