5

Nitekim Rabbin seni evinden hak ile (Bedir’e) çıkardığı zaman da (durum böyleydi). Hâlbuki mü'minlerden bir grup isteksizdiler.

"Kema ahreceke rabbüke":

Bu kâfin müteallıkında (bağlantısında) beş görüş vardır:

Birincisi: O, ganimetlere bağlıdır, sonra Kelâmın manasında da üç görüş vardır:

Birincisi: Onun tevili şöyledir: Ganimetler hususunda onlar isteksiz davransa da sen Allah’ın emrini yürüt, nitekim evinden çıkarken de onlar isteksiz idiler. Bunu da Ferrâ’, demiştir.

İkincisi: Ganimetler vacip hak sebebiyle Allah’a ve Resul’e aittir, tıpkı Rabbin seni hak ile evinden çıkardığı gibi. Bunu da Zeccâc, demiştir.

Üçüncüsü:

Mana şöyledir: Seninle tartışarak sana ganimetlerden sorarlar, tıpkı evinden çıkışında da seninle tartıştıkları gibi. Bunu da bir grup müfessir nakletmiştir.

İkincisi: O, "Fettekullaha ve aslıhu” kavline mütealliktir,

Mana da şöyledir: Takva ve iyi hal sizin için daha hayırlıdır, tıpkı Allah’ın, Peygamberi Muhammedi bazıları hoşlanmasa da çıkarmasının sizin için hayırlı olduğu gibi. Bu da İkrime’nin görüşüdür.

Üçüncüsü: O,

"yücadiluneke” kavline mütealliktir,

Mana da şöyledir: Ganimetlerde seninle mücadele etmeleri, Allah’ın seni Bedir’e onların istemediği halde çıkarması gibidir. Bunu da Kisâi, demiştir.

Dördüncüsü: O, "Ülâike hümül mü’minune hakka” kavline bağlıdır,

Mana da şöyledir: Onlar gerçek mü’minlerdir, tıpkı Rabbinin seni evinden hak ile çıkardığı gibi. Bunu da müfessirlerden nakledenlerden biri zikretmiştir.

Beşincisi: "Kema” kasem (yemin) yerindedir,

Mana da şöyledir: Seni evinden çıkarana yemin ederim ki,. Bunu da Ebû Ubeyde, demiş ve:

"Ma"nın

"ellezi” yerinde olmasını delil göstermiş; bunlardan birinin de:

"Vema halakazzekere velünsa” (Leyl: 3) âyeti olduğunu söylemiştir.

İbn Enbari de şöyle demiştir: Bu görüş akla uzaktır; çünkü kâf yemin harflerinden değildir.

“Ahreceke”

Bu çıkış hususunda da iki görüş vardır:

Birincisi: O’nun Bedir’e çıkışıdır ki, ashabından bir bölük bundan hoşlanmamışlardı, çünkü onlar ganimetin ancak savaşla elde edileceğini biliyorlardı.

İkincisi: Bu, onun hicret için Mekke'den Medine’ye çıkmasıdır.

"Hak ile” kavlinde iki görüş vardır:

Birincisi: Sen çıktın, hak seninle idi.

İkincisi: Sen sana vacip olan hak ile çıktın.

"Mü’minlerden bir grup isteksizdirler":

Bunda iki görüş vardır:

Birincisi: Çıkmanda isteksizdirler.

İkincisi: Ganimeti onlara vermemenden isteksizdirler. Bu isteksizlik ise sefer ve savaşın zorluğundan kaynaklanan doğal isteksizliktir, yoksa Allahü teâlâ’nın emrine karşı isteksizlik değildir.