100

Muhacirlerden ve ensardan ilk geçenler (öncüler) ve güzelce onlara tabi olanlar var ya, Allah onlardan razı olmuş, onlar da O’ndan razı olmuşlardır. Onlara içlerinde ebedi kalmak üzere altlarından ırmaklar akan cennetler hazırlamıştır. İşte büyük kurtuluş budur.

"İlk öncüler":

Bunlarda altı görüş vardır:

Birincisi: Onlar Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem ile iki kıbleye dönerek namaz kılanlardır. Bunu da Ebû Mûsa’l - Eş’ari, Said b. Müseyyeb , İbn Sîrin ve Katâde, demişlerdir.

İkincisi: Onlar Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem’e Hudeybiye’de Rıdvan biatini edenlerdir. Bunu da Şa’bî, demiştir.

Üçüncüsü: Onlar Bedir savaşma katılan gazi ve şehitlerdir. Bunu da Atâ’ b. Ebi Rebah, demiştir.

Dördüncüsü: Onlar Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem’in bütün ashabıdır, onlar sohbet bereketiyle öncülük kazanmışlardır. Muhammed b. Ka'b el - Kurazi şöyle demiştir: Allahü teâlâ Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’in bütün ashabını bağışlamıştır,

"ilk öncüler” diyerek iyilerine de kötülerine cenneti vacip kılmıştır.

Beşincisi: Onlar ölüm ve şehitlikle öncülerdir, Allahü teâlâ’nın sevabına koşmuşlardır. Bunu da Maverdi zikretmiştir.

Altıncısı: Onlar hicretten önce Müslüman olanlardır, bunu da Kadı Ebû Ya’lâ zikretmiştir.

"Minelmuhacirine velensar": Ya’kûb ranın zammı ile

"elensaru” okumuştur.

"Onlara güzelce tabi olanlar": Kim: öncüler bütün ashaptır, derse bunları ashaba tabi kılar, onlar da Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem ile sohbet etmeyenlerdir.

İbn Abbâs’tan şöyle dediği rivayet edilmiştir: Onlar kıyamet kopuncaya kadar onlara güzelce tabi olanlardır. Kim de: Onlar ashabın öncüleridir, derse, bunlar da onların yolunu izleyenler ve fiillerinde onlara uyanlar olur. Hepsi sohbete nail olmuşlarsa da onlar öncülükle faziletli kılınmışlardır.

Atâ’ da şöyle demiştir: Onlara güzelce tabi olmaları: Onların iyiliklerini zikredip onlara rahmet okumalarıdır.

"Tecri tahtehel enharu":

İbn Kesir:

"Min tatiha” okuyarak

"min” ilâve etmiş ve ikinci te’yi meksur kılmıştır.

"Allah onlardan razı olmuştur": Bu da hepsini kapsar.

Zeccâc: Allah onların yaptıklarından razı olmuş, onlar da Allah’ın verdiği mükafattan razı olmuşlardır, demiştir.