4

Dönüşünüz yalnız Allah'adır. O, her şeye kadirdir.

"Rabbinize istiğfar edip sonra da O’na Tevbe etmenizi":

Bunda da iki görüş vardır:

Birincisi: Burada Tevbe ve istiğfar şirktendir, bunu da Mukâtil, demiştir.

İkincisi: Geçmiş günahlardan O’na istiğfar edin, sonra da gelecek günahlar ne zaman işlenirse ona da Tevbe edin. Ferrâ’’dan, onun: Burada "sümme = sonra” vav manasınadır, dediği rivayet edilmiştir.

"Sizi güzel bir fayda ile faydalandırsın":

İbn Abbâs: Size rızık ve bolluk lütfetsin, demiştir.

İbn Kuteybe de: Size ömür versin, demiştir. Aslında imta: Uzatmaktır: Emtaallahu bike, metteallahu bike, imtaan ve meatan denir ki: Allah sana uzun ömürler versin, demektir. Araplar uzun şeye: Mati, derler, Meselâ: Cebelün mati (yüksek dağ) gibi. Ve kad meteanneharü” da: Günler uzadı, demektir.

"Belli bir süre (ecel-i müsemma)":

Bundan murat edilen şey hususunda da iki görüş vardır:

Birincisi: O, ölümdür, bunu da Ebû Salih, İbn Abbâs’tan rivayet etmiş; Hasen ile

Katâde de böyle demişlerdir.

İkincisi: O, kıyamet günüdür, bunu da Said b. Cübeyr, demiştir.

"Her fazilet sahibine sevabını versin":

(Fadlehu) zamirinde iki görüş vardır:

Birincisi: O, Allahü teâlâ’ya râcîdir.

Sonra Kelâmın manasında da iki görüş vardır:

Birincisi: Her iyilik ve hayır gibi fazilet sahibine sevabını versin, o da cennettir.

İkincisi: İyi amele hidayet etme gibi lütfunu versin.

İkincisi: O, kula râcîdir, o zaman da mana şöyle olur: İyiliğini ve itâatini artıran herkese artırdığı iyliğin sevabını versin de onu dünyada yüksek makam, ahirette de bol ecirle üstün kılsın.

"Eğer yüz çevirirseniz (ve in tevellev)": Yani emredildiğiniz şeylerden yan çizerseniz, demektir. Ebû Abdurrahman Sülemi, Ebû Miclez ve Ebû Recâ’, tenin zammesiyle: "Ve in tuvellu” okumuşlardır.

"Şüphesiz ben sizin için korkarım": Burada: "Kul = de” sözü gizlidir.

"Büyük bir gün": Bu da kıyamet günüdür.