12-YÛSUF SÛRESİ

Mekke'de inmiştir. 111 ayettir.

Bismillahirrahmanirrahim

1

Elif. Lâm. Ra. Bunlar (hakikatleri) açıklayan kitabın âyetleridir.

İniş Sebebi:

Sûre icma ile Mekkidir.

İniş sebebinde iki görüş vardır:

Birincisi: Sa’d b. Ebi Vakkas’tan şöyle dediği rivayet edilmiştir: Kur’ân Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem’e indirildi, ashap: Ya Resûlallah, bize kıssa anlatsan, dediler. Bunun üzerine Allahü teâlâ:

"Elif. Lâm. Ra. Bunlar (hakikatleri) açıklayan kitabın âyetleridir... Sana kıssaların en güzelini açıklayacağız” âyetlerini indirdi. Bunu onlara bir zaman okudu, onlar da: Ya Resûlallah, bize hadis (söz) söylesen, dediler; bunun üzerine de Allahü teâlâ:

"Allah sözün en güzelini, birbiriyle uyumlu ve bıkılmadan tekrar tekrar okunan bir kitap olarak indirdi. 1

1 - Zümer: 23; Hakim, Müstedrek, 2/345.

Bütün bunlarda Kur’ân’lâ emrolundular. Avn b. Abdullah da şöyle demiştir: Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem’in ashabı bir seferinde usandılar: Ya Resûlallah, bize konuşsan, dediler. Aziz ve celil olan Allah bunun üzerine:

"Allah sözün en güzelini, birbiriyle uyumlu ve bıkılmadan tekrar tekrar okunan bir kitap olarak indirdi” (Zümer: 23) âyetini inzal etti. Sonra onlar yine usandılar: Ya Resûlallah, hadisin üstünde ve Kur’ân’ın altında bir şeyler söylesen, dediler ve kıssaları kastettiler; bunun üzerine Allahü teâlâ:

"Biz sana kıssaların en güzelini anlatacağız” âyetini indirdi. Onlar söz istediler, onlara sözün en güzelini, kıssa istediler, kıssaların en güzelini gösterdi.

İkincisi: Dahhâk,

İbn Abbâs’tan şöyle dediğini rivayet etmiştir: Yahudiler, bize Ya’kûb ’tan, evlatlarından ve Yûsuf’un durumundan konuş, dediler; bunun üzerine Allahü teâlâ:

"Elif. Lâm. Ra. Bunlar (hakikatleri) açıklayan kitabın âyetleridir. Şüphesiz biz, onu Arapça bir Kur’ân olarak indirdik” âyetlerini inzal etti.

Zira Tevrat İbranice, İncil de Süryanice idi, siz ise Arapsınız; eğer ben onu Arapçadan başka bir dille indirse idim, onu anlayamazdınız, dedi. Biz de bu sûrenin başındakileri Yûnus suresinin başında anlatmış bulunuyoruz. Ancak şu kadar var ki, İbn Enbari bu sûrenin yorumunda ilâve edip şöyle demiştir: Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem’in ashabı bıkıp da usanınca: Ya Resûlallah, bizi neşelendirecek bir şey söyle, dediler, o da şöyle dedi: İşte bunlar yararlanacağınız ve neşeleneceğiniz sözlerdir, gerçeği açıklayan kitabın âyetleridir, dedi.

"Açıklayan (mübin)” kelimesinin manasında da beş görüş vardır:

Birincisi: Onun helali de haramı da açıktır. Bunu İbn Abbâs ile Mücâhid, demişlerdir.

İkincisi: Diğer dillerde olmayan harfler kendisinde olduğu için açık dildir. Bunu da Halid b. Ma'dan, Muaz b. Cebel’den rivayet etmiştir.

Üçüncüsü: Doğru yolu ve irşadı açıktır, bunu da Katâde, demiştir.

Dördüncüsü: Hakkı batıldan ayırandır.

Beşincisi: İ’cazı o kadar açıktır ki, onunla yarışılmaz. Bu ikisini Maverdi, demiştir.