17

Eğer biz bir eğlence edinmek istese idik, muhakkak onu yanımızdan edinirdik.

"Eğer bir eğlence edinmek isteseydik": Bunun

iniş sebebinde de iki görüş vardır:

Birincisi: Müşrikler: Melekler Allah’ın kızlarıdır, ilâhlar da O’nun kızlarıdır deyince, bu âyet indi. Bunu Ebû Salih, İbn Abbâs’tan, demiştir.

İkincisi: Necran Hıristiyanlan: İsa, Allah’ın oğludur, dediler; bunun üzerine bu âyet indi, bunu da Mukâtil, demiştir.

Eğlenceden murat edilen şey üzerinde de üç görüş vardır:

Birincisi: Çocuktur, bunu Ebû Salih, İbn Abbâs’tan rivayet etmiş; Süddi de böyle demiştir.

Zeccâc da, mana şöyledir, demiştir: Eğer biz eğlenceli bir evlat edinmek isteseydik, onunla eğlenirdik.

İkincisi: Kadındır, bunu da Atâ’, İbn Abbâs'tan rivayet etmiş; Hasen ile

Katâde de böyle demişlerdir.

Üçüncüsü: Oyundur, bunu da İbn Ebi Talha, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

"Onu yanımızdan edinirdik":

İbn Cüreyc: Gök halkından bir kadın veya evlat edinirdik, yer halfandan değil, demiştir.

İbn Kuteybe de şöyle demiştir: Lehv’in asıl manası: Cimâdır, kinaye yolu ile eğlence denilmiştir, nitekim sır da kinaye yoluyla ona denir.

Mana da şöyledir: Eğer bunu yapsaydık, onu yanımızdan edinirdik, çünkü bildiğiniz gibi erkeğin evladı ve eşi yanında olur, başkasının yanında olmaz.

"İn künna failin (eğer yapacak olsaydık)":

Bunda da iki görüş vardır:

Birincisi:

"İn” "ma” (olumsuzluk) manasınadır, bunu da İbn Abbâs, Hasen ve Katâde, demişlerdir.

İkincisi: O, şart manasınadır,

Zeccâc da, mana şöyledir, demiştir: Eğer bunu yapsa idik, fakat yapmayız. Ve şöyle demiştir: Birinci görüş müfessirlerin, ikinci görüş de nahivcilerin (gramercilerin) görüşüdür. Onlar da birinci görüşü iyi bulurlur. Çünkü

"in” olumsuzluk yerinde kullanılır, ancak çoğunlukla lamla gelir, meselâ: İnkünte lesalihan (sen iyi kimse değilsin) dersin.