24

O’ndan başka ilâhlar mı edindiler? De ki:

"Delilinizi getirin". Bu, benimle beraber olanların ve benden öncekilerin zikridir. Hayır, onların çoğu hakkı bilmezler. İşte onlar yüz çevirenlerdir.

"yoksa O’ndan başka ilâhlar mı edindiler?” diye de iptal etti. Bu ise ret ve azarlama sorusudur.

"De ki: Delilinizi getirin": Dediklerinize karşı.

"Bu benimle olanların zikridir": Yani benim yanımda benim dinimde olanların haberidir ki, onlar için kıyamete kadar taate sevap ve masiyete günah vardır.

"Benden öncekilerin de zikridir": Yani gökten inen kitapların, demektir.

Mana da şöyledir: Bu Kur’ân’a ve ondan önce indirilen kitaplara bakın; hiç onların birinde Allahü teâlâ'nın kendinden başka İlâh edinmeyi emrettiği var mıdır? Bu açıklama ile emir bakımından ondan başka mabut edinmenin câiz olmadığı meydana çıkmıştır.

Zeccâc şöyle demiştir: Onlara: Bir peygamberin, ümmetine Allah’tan başka İlâh olduğuna dair haber verdiğine delilinizi getirin, denir.

"Hayır, onların çoğu": Yani Mekke kâfirleri,

"hakkı bilmezler":

Bunda da iki görüş vardır:

Birincisi: O Kur’ân’dır, bunu da İbn Abbâs, demiştir.

İkincisi: Tevhidtir, bunu da Mukâtil, demiştir.

"Onlar yüz çevirenlerdir": Enine boyuna düşünmekten ve iman etmenin onlara vacip olduğundan, demektir.