22-HAC SÛRESİ

Mekke’de inmiştir. 78 ayettir.

Bismillahirrahmanirrahim

1

Ey iman edenler, Rabbinizden korkun. Şüphesiz kıyametin depremi büyük bir şeydir.

Nerede indiği

Ebû Salih, İbn Abbâs’tan onun tümünün Mekki olduğunu rivayet etmiştir, ancak şu ve arkasındaki âyet hariç:

"Ve minennasi men yabudullaha alâ harf” (Hac: 12,13). İbn Abbâs'tan gelen bir rivayette de o, Medeni'dir ancak şu dört âyet hariç demiştir:

"Vema erselna min kablike min resulin"... Dördüncü âyetin sonuna kadar (Hac: 53 - 57). Atâ’ b. Yesar da şöyle demiştir: Mekke'de inmiştir, ancak şu üç âyet hariç:

"Hazani hasmani” ve arkasındaki iki âyet (Hac: 20 -22).

Ebû Süleyman Dımeşki de şöyle demiştir: Baştan ve

"ve beşşiril muhsinin

"e kadar (Hac: 38) Medeni, diğeri de Mekki’dir. Sa’lebi de şöyle demiştir: Altı âyet hariç, Mekki’dir, onlar da şunlardır:

"Hazani hasmanı... hamîd” (Hac: 20 - 25). Hibetullah b. Selame de şöyle demiştir: Bu sûre Kur’ân'ın acayip surelerindendir; çünkü onda Mekki ve Medeni, hazari ve seferi, harbi ve silmi, leyli ve nehari, nasih ve mensuh olanlar vardır.

Mekki olanlar: Otuzun başından sonuna kadar olanlardır.

Medeni olanlar: Yirmi beşin başından otuzun sonunu kadar olanlardır.

Leyli olanlar (gece inenler): Başından beşinci âyetin sonuna kadar olanlardır.

Nehari olanlar (gündüz inenler): Beşin başından dokuzun başına kadar olanlar.

Seferi olanlar: Dokuzun başından on ikiye kadar olanlar.

Hazari olanlar: Yirminin başına kadar olanlardır. Medine’ye nisbet edilmesi, süre bakımında ona yakın olmasındandır.

"Rabbinizden korkun": Yani O’nun azabından korkun, demektir.

"İnne zelzeletes saati": Zelzele: korkunç şekilde sarsılmaktır (deprem).

Bu zelzelenin vaktinde de iki görüş vardır:

Birincisi: O, kıyamet gününde kabirlerden kalktıktan sonradır.

İmran b. Husayn'dan: Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem:

"Şüphesiz kıyametin depremi büyük bir şeydir” âyetini okudu, sonra da:

"Bunun hangi gün olacağını biliyor musunuz?” dedi. Aziz ve celil olan Rab, Âdem aleyhisselam’ı kaldırır: Cenennemlikleri gönder, der. 1 Ebû Said el - Hudri de şöyle rivayet etmiştir: Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: Allahü teâlâ kıyamet gününde Âdem’e: Kalk, cehennemlikleri gönder, der. O da:

"Ya Rabbi, cehennemlikler nedir (kaçta kaç)?” der. O da: Her binden dokuz doksan dokuzunu cehenneme gönder, der. İşte o zaman çocukların saçları ağarır ve her gebe düşük yapar. Sonra da bu âyeti okudu. 2

İbn Abbâs da: Kıyametin depremi, onun kopmasıdır, yani yaklaşır ve onunla beraber gerçekleşir, demiştir. Hasen ile

Süddi de: Bu zelzele kıyamet gününde olacaktır, demişlerdir.

1 - İmam Ahmed, Müsned, 4/432, 435; Tirmizî, Tefsirü sûre, 22, bab, 1, 2.

2 - Buhârî, Tefsirü sûre, 22, bab, 1; Müslim, iman, hadis no, 379.

İkincisi: O, kıyametten önce dünyada olur, o kıyamet alâmetlerindendir. Bunu da Alkame, Şa’bî ve İbn Cüreyc, demişlerdir. Ebû’l - Âliyye de Übey b. Ka’b’ten şöyle dediğini rivayet etmiştir: Kıyametten önce altı alâmet vardır; insanlar sokaklarında iken birden güneşin ışığı gider, o halde iken yıldızlar dökülür; o halde iken dağlar yerin üzerine düşer; yer hareket eder ve sarsılır. Cinler insanlara, insanlar da cinlere sığınır. Hayvanlar, kuşlar ve vahşiler birbirine karışır; birbirinin içine girer. O zaman cinler, insanlara: Biz size haber getiririz, derler. Bakarlar ki, ateşler tutuşmuş. O halde iken yer, yedi kat yerin altına, gök de yedi kat göğün üstüne kadar parçalanır. O halde iken onlara bir rüzgar gelir, hepsi ölürler.

Mukâtil de şöyle demiştir: Bu zelzele sura ilk üfürmeden öncedir. Şöyleki gökten bir ünleyici seslenir: Ey insanlar, Allah’ın emri geldi, der. Onlar da öyle bir korkarlar ki, o zaman küçükler ihtiyarlar, gebeler hamlini vaz eder (düşürür).

"Büyük bir şeydir": Yani anlatılamayacak kadar büyüktür, demektir.