27

O günde zalim, ellerini ısırır ve: "Keşke ben Peygamber’le beraber bir yol tutsa idim!” der.

"O günde zalim ellerini ısırır":

İniş sebebinde üç görüş vardır:

Birincisi: Übey b. Halef, Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem’in meclisinde oturur, ona iman etmezdi. Ukbe b. Mu’yat onu bundan men etti; bunun üzerine bu âyet indi. Bunu Atâ’ el - Horasani, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

İkincisi: Ukbe, bir ziyafet verdi, insanları davet etti, Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem de aralarında idi. Resûlüllah sallallahu aleyhi ve sellem yemedi ve: Lailâhe illallah ve enni Resûlüllah kelime- i şehadetini söylemedikçe yemem, dedi. Ukbe de bunun üzerine şehadet getirdi. Bu, Übey b. Halefe ulaşü, onun dostu idi: Ey Ukbe, sapıttın, dedi. Bunu da Mücâhid demiştir.

Üçüncüsü: Ukbe, Ümeyye b. Halefin dostu idi, Ukbe Müslüman oldu, Ümefye: Eğer Muhammed’in arkasına düşersen, bir daha yüzüne bakmam, dedi; o da Ümeyye’nin hatırı için kâfir oldu ve dinden döndü. Bu âyet de bunun üzerine indi. Bunu da Şa’bî, demiştir.

Burada zikredilen zalim ise: Kâfirdir,

onda da iki görüş vardır:

Birincisi: O, Übey b. Haleftir, bunu el - Avfi, İbn Abbâs’tan rivayet etmiştir.

İkincisi: Ukbe b. Ebi Mu’yat’tır, bunu da Mücâhid, Said b. Cübeyr ve Katâde, demişlerdir.

Atâ’ da şöyle demiştir: Ellerini yer, ta dirseklere varır, sonra yeniden biterler. Yeniden çıktıkça onu yer, yaptığına pişmanlığının cezasını böyle çeker.

"Ya leytenit tehaztü": Çoğunluk

"ya leyteni"nin ya’sını sakin okumuşlardır; Ebû Amr ise harekeli okurdu (ya leyteniye).

Ebû Ali: Aslı harekelidir, demiştir. Çünkü o, hitap kâfinin yerindedir, ancak lîn harfinde hareke hoş değildir. Sakin okuyanlar onun için sakin okumuşlardır.

Mana da şöyledir: Keşke ona tabi olsaydım da onunla beraber hidayete giden bir yol tutsaydım.