35

Meyvesinden ve ellerinin yapmadığı şeylerden yemeleri için şükretmeyecekler mi?

"Meyvesinden yemeleri için": Yani hurma ağacının meyvesinden demektir, zaten o da lafzen zikredilmiştir.

"Veme amilethü eydihim": İbn Kesir, Nâfi. Ebû Amr, İbn Âmir ve Hafs da Âsım’dan rivayet ederek, he ile

"amilethü” okumuşlardır. Hamze, Kisâi ve Ebû Bekir de Âsım’dan rivayet ederek hesiz olarak

"amilet” okumuşlardır. He Mekke, Medine, Şam ve Basra Mushaflarında mevcuttur, Küfe halkının Mushaflarında ise yoktur.

Zeccâc şöyle demiştir:

"Ma” mahallen mecrurdur,

Mana da şöyledir: Onun meyvesinden ve ellerinin yaptığı şeylerden yesinler.

"Ma"nın nefiy edatı olması da câizdir,

Mana da şöyledir: Onu elleri yapmadı. Bu da he ile okuyanların kıraatine göredir. He’yi attığın zaman

"ma"nın mahallen ınecrur olması tercihe şayandır.

"Ma” ellezi manasına olur ve he’nin hazfı güzel olur.

Müfessirler iki görüşü de zikretmişlerdir. Kim birincisini kabul ederse: Bilerinin yaptığından yemeleri için demiş olur ki, o da yorularak diktikleri ağaçlar ve ektikleri ekinlerdir. Kim de ikincisini kabul ederse: Kendi yapmadıkları, ancak aziz ve celil olan Allah’ın yaptığı şeylerden yemeleri için olur.

"Şükretmeyecekler mi?” Allahü teâlâ'ya ve onu birlemeyecekler mi?